COVID-19, 20, 21, 22 (belki de 23) şüphesiz ki hayatımızın her alanını etkiledi ve etkilemeye de devam ediyor… Yaşam tarzımız, çalışma şeklimiz, günlük alışkanlıklarımız ya da önceliklerimiz COVID-19’un ortaya çıkışı ve pandeminin süregelen etkileriyle şekillenirken rüyalarımızın da tüm bu olup bitenlerden nasibini aldığını biliyor muydunuz? Evet, yapılan birçok araştırmaya göre COVID uykularımıza kadar girmeyi başardı ve rüyalarımıza boyut atlattı. Peki, nasıl? Gelin, COVID rüyalarımızı nasıl etkilemiş –ve etkilemeye devam ediyor– beraber keşfedelim.
COVID-19 salgınının ortaya çıkışından beri daha yoğun, garip, rahatsızlık veren, ‘kabus’ ya da ‘gerilim filmi’ne benzer rüyalar görüyorsanız, merak etmeyin yalnız değilsiniz. Dünyanın dört bir yanındaki çoğu insan sizinle aynı duyguları paylaşıyor. Çünkü tüm dünyayı etkisi altına alan COVID, rüyaların daha garip bir hal almasına neden olabiliyor.
Pandemi sürecinin sadece fiziksel değil aynı zamanda psikolojik dünyamıza da pek çok yerden dokunduğunu hatırlarsak, aslında rüyalarımıza sızmasının da şaşırılmaması gereken bir şey olduğunu fark edebiliriz. Uykularımızı bile kaçıran COVID, neden rüyalarımıza da girmesin ki?
İçindekiler
COVID rüyaları
Evet, doğru okunuz: COVID rüyaları. 2020 yılında yapılan bir araştırma, katılımcıların pandemi sürecindekini uyku alışkanlıklarını değerlendiriyor ve katılımcıların yarısından fazlasının COVID sonrasında uykuya dalmakta güçlük, sıkça bölünen uykular gibi çeşitli uyku problemleri deneyimlediklerine dikkat çekiyor.
Aynı araştırma, katılımcıların rüyalarındaki değişimleri de raporluyor ve büyük bir oranda rahatsız edici, gerçek gibi hissettiren, yoğun kabuslar olduğu ortaya çıkıyor. İlginç bir diğer bulgu ise en yaygın kabus temalarının düşme ve kovalanma ile ilgili olduğu şeklinde dikkat çekiyor. Öyleyse, akıllarda tek soru, COVID bizi kovalıyor, biz ondan kaçırıyor muyuz? Belli ki bilinçaltımıza ve rüyalarımıza göre evet. COVID’in hepimizin kaçmak ve kurtulmak isteyeceği bir durum olduğunu düşünürsek çok da şaşırtıcı rüyalar olmadığını söyleyebiliriz.
Benzer bir şekilde, neredeyse akla gelen tüm konularla ve yeni gelişmelerle yaptıkları araştırmalardan tanıdığımız Harvard araştırmacıları da COVID-19 ile rüyaların arasında ne gibi bir bağlantı olabileceğini inceliyorlar ve özellikle hastalık temalarının ve böcekler, canavarlar gibi genellikle metaforik olarak yorumlanabilecek unsurların rüyalarda yer aldığına dikkat çekiyorlar.
Diğer yandan, pandemi sürecinde rüyaların dönüşüm yolcuğuna olan ilginin yükselmesiyle dünyanın hemen hemen her köşesinde bu konuda yapılan araştırmaların artması, bilim, psikoloji, sağlık alanındaki araştırmacılar kadar uyku ve rüyalar üzerine çalışmalar yapan kurum ve kişilerin de dahil olmasıyla toplanan anket sonuçları, raporlar, araştırma bulguları ve benzeri veriler şu ilginç sonuçları gün yüzüne çıkarıyor:
- Yetersizlik
- Diğer insanları tehdit olarak görme
- Ölüm
- Hastane veya hastalık teması COVID rüyalarında yaygın olarak bulunuyor.
Rüya uzmanlarının yorumlarına göre, tüm bu covid rüyalarında yer alan temalar, aslında insanoğlunun pandemi sürecindeki sıkışmışlık hissini, istediğini yapamama durumunu, tehditlerin giderek artmasını temsil ediyor. Tüm bunlara ek olarak yapılan benzer araştırmalar, pandeminin başlangıcından bu yana, sosyal mesafe, maske takma/takmama, bulaşıcılık gibi COVID ile ilişkili farklı unsurların da rüyaların merkezinde olabildiğine dikkat çekiyor. Öyle ki, rüyalarda maskesiz olmak, diğer insanların yanında çıplak olmanın COVID versiyonu gibi görünüyor.
Roma’daki Sapienza Üniversitesi‘nden uyku araştırmacısı Serena Scarpelli tarafından yürütülen bir başka araştırma ise COVID teşhisi konan hastaların rüyalarını inceliyor ve bu hastalarda kabus görme sıklığının arttığına dikkat çekiyor. Ek olarak COVID semptomları ne kadar şiddetliyse, kabusların yoğunluğu ve rahatsız ediciliği de o kadar artıyor. Tüm bunlardan yola çıkarak uyku araştırmacıları, daha ciddi şekilde hasta olan COVID-19 hastalarında kabuslardaki artışların, hastalığın travmatik veya yarı travmatik deneyim derecesini yansıttığını düşünüyorlar.
COVID salgını, hayatımızın akışını kısa bir süre içerisinde -belki de geri dönüşü olmayacak şekilde- değiştirdiği için hepimizin yüksek dozda strese maruz kaldığı su götürmez bir gerçek. COVID rüyaları üzerine yapılan araştırmalar da bu strese dikkat çekiyor ve
- Kendimizin ya da sevdiklerimizin virüse yakalanmasını,
- Karantina dönemlerindeki izolasyonu,
- Virüsten kaçmak için günlük rutinlerimizdeki ani değişiklikleri,
- Ekonomik belirsizlikleri,
- İşimiz üzerindeki olumsuz etkileri,
- Okul süreçlerinin ebeveynleri zora sokmasını,
- Medyadaki travmatik, üzücü haberleri ve benzer birçok olumsuz durumu bu yüksek dozdaki stres ile ilişkilendirerek COVID rüyalarının ardında bu sebeplerin olabileceğine dikkat çekiyor.
E peki ne yapalım, rüyalarımızı kaderine mi terk edelim? Elbette ki hayır. Kimse her gece ya da sıklıkla rüyalarında COVID, virüs, hastalıklar, pandemi gibi rahatsızlık veren durumlarla uğraşmak istemez. Öyleyse, yapılabilecek bir şeyler olmalı… Endişelenmeyin ki var.
Rüyalarımızı COVID’ten koruyabilir miyiz?
Genel olarak kabuslar veya kötü rüyalar psikolojik sıkıntıların ifadeleri ya da sinyalleri olarak tanımlanıyor. Bu nedenle COVID döneminde artan stres ve stresle birleşen belirsizlik, izolasyon, çaresiz hissetme duyguları kabuslarımızı şekillendirebiliyor. Öyleyse, rüyaları COVID’ten korumanın en etkili yolu: Stresi yönetebilmek. Peki, nasıl?
Uyku rutini oluşturun
Uyku rutininizi oluşturmanız sakin ve rahatlamış bir şekilde uykuya dalmanıza ve dolayısıyla kötü rüyalardan kendinizi korumanıza yardımcı olabilir:
-Uyumak ve uyanmak için aynı saatlere bağlı kalmaya çalışın
-Yatak odanızın ışık, ses, sıcaklık açısından uygun koşullarda olduğundan emin olun
-Yarmadan önce ılık duş almak ya da sevdiğiniz bir kitabı okumak gibi rahatlatıcı aktiviteler yapın
-Yatağa girmeden biraz önce televizyon, telefon gibi elektronik cihazlarla ilişkinizi bitirin
-Özellikle akşam saatlerinde kafein tüketmeyin
Düzenli egzersiz yapın
Düzenli egzersiz yapmanın bütüncül sağlığımız için ne kadar faydalı olduğunun hepimiz farkındayız. Ruh halimizi düzenlemeye ve kendimizi çok daha iyi hissetmemize yardımcı olan egzersizler, kötü rüyalardan kaçmanın da etkili bir yolu. COVID, spor salonlarına gitmenize engel oluyorsa açık havada ya da ev ortamında egzersizlerinizi gerçekleştirebilirsiniz:
-Sevdiğiniz egzersiz türünü keşfedin
-Uygun kıyafet ve ekipmanlar ile konforunuzu ve motivasyonunuzu artırın
-Egzersizleriniz için bir rutin oluşturun ve ona bağlı kalın
-Uyku saatlerinize yakın ağır egzersizler yapmaktan kaçının
-Sizi teşvik etmesi için dilerseniz bir spor arkadaşı edinin
Sağlığınıza özen gösterin
Hem fiziksel hem zihinsel iyi oluş için sağlığınıza dikkat etmeniz çok önemli. Egzersiz yapmaya özen gösterdiğiniz kadar ne yediğinize de dikkat etmelisiniz:
-Dengeli beslenin
-Alkol tüketimini sınırlandırın
-Tütün ürünlerini bırakın
-Fazla kilolarınız varsa kilo vermeye başlayın
-Düzenli sağlık taramalarınızı yaptırın
Bonus: İnsanlarla bağlantı kurun
Pandemi sürecinde fiziksel olarak sosyalleşme alışkanlıklarınız değişmiş olabilir, ancak bu yine de sevdiklerinizle güçlü bağlar kurmanıza engel değil. Gelişen teknoloji sayesinde ihtiyacınız olan desteği sevdiklerinizden alabilirsiniz. Eğer, kendinizi COVID ile ilgili tüm konularda çok stresli hissediyorsanız ve bu nedenle kabuslardan muzdaripseniz deneyimlerinizi ve hislerinizi sevdiklerinizle paylaşabilir; bu sayede yalnız olmadığınızın farkına vararak kendinizi daha iyi hissedebilirsiniz.
Tüm bunlara ek olarak yoga ve meditasyondan, aromaterapiden, tütsülerden, kristal taşlardan, hobilerden, rahatlatıcı müziklerden de stresinizi yönetme konusunda destek alabilirsiniz. Eğer baş edemediğinizi ve durumun daha da ciddiye gittiğini hissediyorsanız bir uzman görüşüne başvurabilirsiniz.
İlginizi çekebilir: Uyumak mı, hastalanmak mı: Kaliteli bir uyku için 14 öneri
