Yrd. Doç. Dr. Nazime Tomris YALÇINKAYA Hocamızın yazı serisine Kastamonu el düğümü çarşaf bağlamaları aktarımı ile devam ediyoruz. Sitesinden yayınlamış olduğu çalışmayı direk olarak aktaracağız. Konu ile ilişkili diğer yayınladığımız yazılara da bu bağlantıları tıklayarak ulaşabilirsiniz.
- Dantel Nedir ve Anadolu’da Dantel Tarihi
- Türk Dantel Müzesi ve Dantel Örnekleri
Bu öalışmada da Nazime Hocamız el işinin Kastamonu yöresine ait el düğümü çarşaf bağlama çalışmalarını konu edinilmiş. Hadi bakalım Nazime hocamızın anlatımı ile anadoludaki farklı bir kültür olan kastamonu el düğümüne geçelim. Tekrar tekrar çok teşekkürler Nazime Hocam.
Kastamonu El Düğümü Çarşaf Bağlamaları
Geleneksel kültür unsurları içinde el sanatları; Malzeme, teknik ve biçim çeşitliliği ile Türk varlığının örf, adet, gelenek ve görenek gibi somut olmayan kültürel kimliğini ortaya koyan en canlı belgeleridir. Gelişen teknoloji ile sosyo-ekonomik yönden etkilenen bir çok el sanatı değişen ihtiyaçlar, beğeniler ve kullanım alanlarından kaynaklanan farklılıklar karşısında gelenekselliğini korumaya çalışmaktadır.
Anadolu dantel kültüründe el örgü sanatının -şiş, tığ, iğne, mekik, firkete ve el düğümü vb. gibi- bir çok değişik tekniğini görmek mümkündür. Türk kadının ince zevkinin duygu, düşünce ve yaratıcılığının ifade şekli olan “ dantel kültürü “ yörelere göre farklılıklar göstermektedir.
Fotoğraf.1 Kastamonu, “Dantel Müzesi”nden Bağlama Örnekleri. (2009.N Tomris Yalçınkaya)
Dantel; iğne, tığ, şiş, firkete, mekik vb. araçlar kullanılarak ipek, pamuk ve sentetik ipliklerle yapılan el örgülerine verilen isimdir. Bunların dışında el ile araç kullanılmadan düğüm atılarak yapılan “ Çarşaf Bağlamaları” Kastamonu İline has bir dantel çeşididir.
Kastamonu Çarşaf Bağlamaların dan Örnekler:
Kastamonu İlinde geleneksel olarak halen yapılmakta olan bağlamalar,”çarşaf bağlamaları” ve “tırnak bağı” olarak da bilinirler. Geçmişten günümüze bağlama dantelleri çarşaf kenarında,havlu ve peştamal kenarlarında dantel olarak süsleme ve kenar temizleme tekniği olarak yapılmıştır. El düğümü dantelleri kültürümüzde ” Çarşaf bağlamaları“ veya yöresel adı olan “Tentene” adıyla bilinmektedir.
Bir başka tanımlama ile çarşaf bağlamalarına tığla yapılan dantellerin elle yapılan şeklidir denilebilir.( Tan,1984: s.27)
Kastamonu ili ve ilçelerinde kadınlarımız tarafından halen yapılmakta olan bağlamalar sadece çarşaf ve havlu vb.gibi eşyaların kenarlarında değil, süsleyici unsur olarak perde , örtü ve giysilerde de uygulanmaktadır. Geçmiş yüzyıllarda çarşaf, peşkir ve havlu uçlarında sıklıkla kullanılan kompozisyonlar değişik renkte ipliklerle de yapılmaktadır.
Fotoğraf.2 Kastamonu, Valilik El Sanatları Vakfı Dokuma Atölyesi Ürünleri.(2009 ,N.TomrisYalçınkaya)
Fotoğraf 3 Kalede bağlama yapan kadın.(2009)
Fotoğraf 4 Kalede bağlama yapan kadın.(2009)
Kaynak:
Yrd. Doç. Dr. Nazime Tomris YALÇINKAYA, Gazi Üniversitesi, Mesleki Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi.
https://turklacemuseum.blogspot.com/
Nail Tan ve diğerleri.”1984 . Türk Dokuma Sanatından Örnekler”. Akbank Sanat Serisi no.8 – Ankara s.27
Yalçınkaya,N.Tomris.1985 .” Kastamonu Çarşaf Bağlamaları” yayınlanmamış yüksek lisans tezi
Koçu,Reşat Ekrem. 1996.Türk Giyim, Kuşam ve Süslenme Sözlüğü. Güncel Yayıncılık: 18.İstanbul.
Korkusuz, Süheyla.1971. Nakış Temel Bilgileri, Tekniği Uygulamalar ve Örnekleri.Ankara
