Antiseptikler, zararlı bakterilerin, virüslerin ve mantarların çoğalmalarına engel olmak için doğrudan cilt ve yaralara uygulanan kimyasal solüsyonlardır.
Yaygın antiseptik seçenekleri şöyle:
- İzopropil alkol gibi alkol türleri
- Klorheksidin gibi biguanitler
- İyot (tentürdiyot)
- Peroksitler
- Halojene fenoller
Hafif yaraları antibakteriyel sabun ve su ile temizleyebilirsiniz ancak daha ağır yaraların tıbbi desteğe ihtiyacı vardır. Bu nedenle antiseptik kullanımı ve güvenliğine bir göz atalım.
İçindekiler
Açık yaralara kullanımı güvenli antiseptikler var mı?
ABD’deki Gıda ve İlaç Dairesi, bazı antiseptiklerin açık yaralarda kullanımını güvensiz buluyor ve bazılarının potansiyel olarak güvensiz olabileceğini belirtiyor. Ancak günümüzde bunların büyük kısmı zaten satılmıyor ve sadece triklosan kullanımına dair bazı uyarılar mevcut.
Bilim insanları bu bileşenlerin zarar verdiğine dair net kanıtlara sahip olmasalar da, kullanımlarının fayda sağladığını belirten işaretler az ve uzun vadeli etkileri de bilinmiyor.
Bunun yanında güvenli olarak görülen izopropil alkol gibi antiseptik türleri, yaralarda tekrar tekrar kullanımda sitotoksisiteye sebep olabilirler. Yani sağlıklı hücrelere zarar verip iyileşmeyi yavaşlatabilirler. Bu nedenle antiseptiklerin yaralarda kullanımı sadece enfeksiyon riski belirgin ve gerekliyse yapılmalı.
Ayrıca hafif kesikler ve sıyrıkların iyileşmek için antiseptiğe ihtiyacı da yoktur, bir antibakteriyel sabun bölgeyi temizlemek için yeterli olacaktır.
Eğer kesiğiniz daha büyük ve ağır ise, tıbbi yardım almanız daha doğru olur.
Ne zaman hastaneye gitmeli?
Ağır ve derin yaralarda antiseptik kullanmamalısınız, bunlar şöyle:
- Yanık veya derin kesikler
- Büyük yaralar ve yanıklar (dikimi gerekli olabilecek yaralar)
- Aşırı kanama olan ve beş dakikalık baskıyla bile kanaması durmayan yaralar
- Deriye özellikle de paslı metallerin saplanmaları ile sonuçlanan durumlar
- Kızarma, ağrı ve iltihap gibi ciddi enfeksiyon işareti olan yaralar
- Hayvan ısırıkları ve tırmalamaları
- Göz yaraları
Eğer yaranız antiseptik tedavisi ile iyileşmiyorsa, en kısa zamanda doktora gitmeniz önerilir.
En iyi reçetesiz antiseptik ürünleri nelerdir?
Tüm antiseptik türleri cildi dezenfekte ederler ancak bazıları özellikle açık yaralarda kullanım üzerine hazırlanmışlardır.
- Biguanitler: Bunlar arasında klorheksidin bulunur. Açık yaraya uygulanabilir. 30 yıldan uzun zamandır kullanımdadırlar ve genellikle hastanelerde el yıkama, yara temizleme ve cildin operasyona hazırlanması için kullanılırlar. Bunun yanında ağız yaraları, boğaz ağrısı ve deri enfeksiyonlarında da kullanıldıkları için farklı formlarda olanları vardır.
- Peroksitler: Oksijenli su olarak da bilinen bu hafif antiseptik maddeler enfeksiyonların küçük sürtükler, yanmalar ve kesiklerde oluşmalarını engeller. Ayrıca ağız yaralarında gargara olarak da kullanılabilir. Ancak derin yaralarda yetersiz kalır.
- Tentürdiyot: Yüz yıldan uzun süredir enfeksiyon riskini azaltma konusunda en etkili antiseptiklerden birisi olarak bilinen tentürdiyot, güçlü mikrop karşıtı etkiler ve düşük toksisite gösterir ve çoğu hafif-orta düzeydeki yarayı iyi dezenfekte eder.
Alkol gibi antiseptikler sadece az miktarda kullanılmalılar çünkü sert olduklarından uzun vadede iyileşmeyi zorlaştırabilirler.
Açık yarayı iyileştirmenin en hızlı yolu nedir?
Açık yarayı en kısa sürede tedavi etmek ve iyileştirmek için aşağıdaki adımları atabilirsiniz:
- Ellerinizi antibakteriyel sabunla yıkayın veya eldiven kullanın.
- Yarayı temiz su veya tuzlu su ile yıkayarak kirlerin akıtılmasını sağlayın.
- Yarayı su ve hafif bir antibakteriyel sabun ile temizleyin. Gerekirse yaraya bulaşan artıkları cımbız ile temizleyin.
- Yarayı, eğer gerekirse, antiseptik kullanarak dezenfekte edin. Daha hafif yaralarda su ve sabun yeterlidir. Antiseptik uygularsanız temiz bir gazlı bez kullanın ve yaranın çevresini de nazikçe temizleyin. Solüsyonu doğrudan yaraya dökmenize gerek yoktur.
- Antibiyotik kremler kullanarak yarayı kapatın ve koruyun. Vazelin gibi ürünler de fayda sağlayacaklardır.
- Bandaj yapın: Mikropları dışarıda tutmak için bandaj kullanabilirsiniz. Ancak derin yaraların dikişe ihtiyacı olabilir. Eğer yara şişiyor ve enfekte oluyorsa bandajı bırakın ve hava almasını sağlayın.
- Süreci her gün en az bir defa uygulayın. Enfeksiyon işaretlerini gözlemleyin, bunlar arasında kızarma, şişme ve tahriş vardır. Yara izi kalmaması ve iyileşmenin hızlanması için kabukları soymayın.
Etkili ve güvenli reçetesiz antiseptik seçenekleri tentürdiyot, oksijenli su ve biguanitler ile yaraların evde bakımını sağlarlar. Hafif yaraların genelde antiseptik kullanımına ihtiyaçları olmaz ve bunları su sabun kullanarak temizleyebilirsiniz. Daha ağır yaralarda bir doktordan yardım alın. Eğer yaranız enfekte görünüyorsa ve iyileşmiyorsa, doktorunuza ulaşın.
Kaynak: healthline
İlginizi çekebilir: Yara izi nasıl geçer?
