Alopesi areata veya diğer adıyla saçkıran, sık sık beklenmedik saç kaybı ile sonlanan yaygın bir otoimmün bozukluktur.
Dünyanın her yanından her yıl milyonlarca insanı etkilemektedir.
Vakaların büyük kısmında, saçlar bir bozuk para boyutlarında küçük parçalar halinde dökülürler. Çoğu insanda saç kaybı bir kaç bölgeden öte olmaz ancak bazı vakalarda aşırı dökülme de görülebilir.
Bazen saç derisindeki tüm saçların kaybı da mümkün olabilir ve hatta tüm bedendeki tüylerin ortadan kalkması bile olasıdır.
Rahatsızlık herkesi yaş ve cinsiyetten bağımsız olarak etkileyebilir ancak çoğu vaka 30 yaşından önce ortaya çıkar.
Alopesi Hakkında Hızlı Bilgiler
Aşağıda alopesiye dair bazı temel noktalar var.
- Alopesiye sahip insanların beşte birinde bu rahatsızlığı geçirmiş olan bir aile üyesi vardır.
- Aloesi genelde aniden ortaya çıkar ve bir kaç günde kendini gösterir.
- Stresten kaynaklandığına dair çok az kanıt vardır.
- Alopesiye sahip insanlar bir süre sonra spontan bir şekilde iyileşmenin olduğunu ve tedavi gerekmediğini sık sık görmektedirler.
- Alopesinin tam anlamıyla bir çözümü yoktur.
Alopesi Tedavisi
Alopesi için şu anda herhangi bir net çözüm yoktur ancak saçların daha hızlı şekilde tekrar çıkmaları için uygulanan bazı tedaviler mevcut.
En yaygın tedavi yöntemlerinden bir tanesi kortikosteroidlerdir. Bunlar bağışıklık sistemini baskılayabilen güçlü anti-inflamatuvar ilaçlardır. Genelde lokal iğneler, kremler veya oral yoldan alınan haplar olarak uygulanırlar.
Bunun yanında bağışıklık sistemini etkileyen veya saç gelişimine yardımcı olan bazı diğer ilaçlar da verilebilirler. Bunlar saçların yeniden çıkmasına yardımcı olabilir ancak yeni kel bölgelerin ortaya çıkmasına engel olamazlar.
Bazı çalışmalarda fotokemoterapinin verimliliğine dair bilgiler mevcutlar ancak bu tedavi yöntemi henüz tam olarak uygulanmıyor.
Estetik olarak kaygı verici olmasının yanında alopesiye sahip olan insanlar saçların sağladığı bazı korumalardan da mahrum kalıyorlar. Bu nedenle şunları yapmak isteyebilirsiniz:
- Güneşe maruz kalacaksanız güneş kremi sürmek
- Kaş ve kirpiklerde dökülme varsa gözleri güneş ve artıklardan korumak için alın bölgesine bir kumaş takmak
- Şapka, atkı gibi koruyucu nesneler kullanarak kendinizi sıcak tutmak veya güneşten korunmak
- Burun içi tüylerde dökülme olduysa, burnu nemli tutmak için uygun nemlendiriciler kullanmak
Alopesi insanları doğrudan hasta yapmaz ve bulaşıcı değildir. Ancak duygusal olarak ona uyum sağlamak zor olabilir. Pek çok insan için travmatik bir hastalıktır çünkü saçları kaybetmeye ek olarak bunun oluşturduğu bir duygusal yük mevcuttur.
Destek grupları ve hastalığı geçiren diğer insanlarla bağlantıda olmak, rahatsızlığa verdiğiniz psikolojik tepkinin hafiflemesine yardımcı olabilir.
Alopesi zaman zaman bedenin derideki melanin üreten hücrelere saldırması nedeniyle ortaya çıkan vitiligo rahatsızlığı ile karşılaştırılmaktadır. Araştırmalara göre iki rahatsızlık da benzer bağışıklık hücreleri ve sitokinlere sahipler, ayrıca genetik risk faktörleri de benzerdir.
Hayvanlarla yapılan son çalışmalara göre meyve ve sebzelerde bulunan doğal bir biyoflavonoid olan quercetin maddesi, alopesi gelişimine karşı koruma sağlayabiliyor ve mevcut saç kaybını tedavi konusunda yardımcı olabiliyor.
Ancak quercetin’in bu konuda kullanımının onaylanması için daha fazla klinik deney ve araştırma gerekiyor.
Alopesinin Sebepleri Nelerdir?
Akyuvarların saç foliküllerine saldırmaları sonucunda ortaya çıkan alopeside, bu saldırının sonucunda foliküller büzülürler ve saç üretimini ciddi şekilde yavaşlatırlar. Bedenin bağışıklık sisteminin neden saç foliküllerine bu şekilde saldırdıkları bilinmiyor.
Bilim insanları bu değişimlerin neden olduğunu bilmiyorlar ancak ailesinde bu rahatsızlığı geçirmiş birisi olanlarda ortaya çıkma ihtimalinin daha fazla olması, genetiğin bir faktör olduğunu ortaya koyuyor. Hastalığı geçiren her beş kişiden birinin ailesinde de bu rahatsızlık mevcut. Ayrıca bu bireylerin ailelerinde başka otoimmün hastalıklara dair bir geçmiş olduğu da görülebiliyor.
Pek çok insanın sandığının aksine alopesinin stresten kaynaklandığına dair bilimsel bir kaynak yok. Aşırı stres vakaları rahatsızlığı tetikleyebilir ancak son araştırmalar biraz daha genetik eğilimli bir rahatsızlık olduğunu gösteriyorlar.
Evde Çözümü Var mı?
Alopesi için tedavi çok sınırlı olduğundan evde doğal çözümler konusunda daha da az kaynak var.
Bazı insanlar deriye soğan veya sarımsak, soğuk yeşil çay, badem yağı, kekik yağı, bal veya hindistan cevizi sütü sürmenin yardımcı olabildiğini söylüyorlar. Bunların bir zararı olması ihtimali düşük ancak verimlilikleri deneylerle kanıtlanmış da değil.
Bazı insanlar akupunktur ve aromaterapi gibi alternatif tedavi yöntemlerini de deniyorlar ancak bunları destekleyen çalışmalar da pek fazla değiller.
Alopesi Belirtileri
Alopesinin en yaygın belirtisi, bölgesel saç kaybıdır. Bozuk para boyutlarında bölgelerde saç dökülmesi başlar ancak sakal ve kirpik, kaş gibi bölgelerde de olabilir.
Saç kaybı ani olabilir ve bir kaç günde tamamlanabileceği gibi haftalar da sürebilir. Saç kaybından önce bölgede kaşınma ve yanma da olabilir. Saç folikülleri yok edilmezler ve bu nedenle inflamasyon geçtiğinde saçlar tekrar uzar. Genelde sadece bir kaç bölgede saç kaybı olanlarda rahatsızlık kendi kendine tedavi olmaksızın geçer.
Alopesi sahibi bireylerin %30’unda rahatsızlık daha da ilerler veya dökülme-büyüme döngüsü devamlı bir döngü haline gelir.
Hastaların yarısı kadarı 1 yıl içerisinde rahatsızlıktan kurtulur ancak pek çok kişi birden fazla nöbet geçirir. İnsanların %10’undan alopesinin daha ciddi formları olan alopesi totalis veya alopesi universalis ortaya çıkar.
Alopesi el ve ayak tırnaklarını da etkileyebilir ve bazen bu durum rahatsızlığın ortaya çıkışındaki ilk belirti olur. Tırnaklarınızda oluşabilecek değişimler şöyle:
- noktalı lekeler
- beyaz noktalar ve çizgilerin oluşması
- tırnakların sertleşmesi
- tırnakların parlaklıklarını kaybetmeleri
- tırnakların incelmeleri ve bölünmeleri
Bazı diğer klinik işaretler şöyle:
- Ünlem şeklinde saçlar: Saçların dipleri incelir ve kel noktaların çevresinde büyümeye başlarlar.
- Saçlar cildin yüzeyine ulaşmadan kırılırlar.
- Saç kaybından etkilenen bölgelerde saç beyazlaması olabilir.
Teşhis Süreci
Doktor genelde belirtilere bakarak hastalığı kolayca teşhis edebilir. Saç kaybının miktarına göz atabilir ve etkilenen bölgedeki saçları mikroskop ile inceleyebilir.
İlk klinik muayenenin ardından doktor teşhis koyamazsa deri biyopsisi yapabilir. Eğer otoimmün hastalık şüphesini elemek isterse kan testi yapabilir.
Belirtileri kendine has olduğundan genelde tanısını koymak hızlı ve sıkıntısız bir süreçtir.
