Antibiyotiklerin gereğinden fazla reçete edildiğini daha önce mutlaka duymuşsunuzdur. Bu yüzden çoğu insan gibi siz de bağırsak sağlığını korumak adına reçeteli ilaçlardan kaçınıyor olabilirsiniz. Yine de gerçek şu ki ister boğaz ağrısı ister akne olsun; bazen antibiyotikler doktorlardan tarafından şiddetle önerilen ilaçlar. Ve eğer antibiyotik kullanmanız gerekiyorsa bununla ilgili endişelenmenize gerek yok. Çünkü antibiyotik kullanırken aynı zamanda bağırsak sağlığınızı da koruyabilirsiniz.
İçindekiler
Antibiyotik kullanmalı mıyım?
CDC1 tarafından yayınlanan bir bildiriye göre, yaklaşık üç antibiyotik reçetesinden biri gereksiz. Bunların çoğu soğuk algınlığı, bronşit, sinüs ve kulak enfeksiyonları gibi solunum rahatsızlıkları için reçete ediliyor. Bu da yılda tahminen 47 milyondan fazla reçete anlamına geliyor.
Bu nedenle immünolog Dr. Heather Moday, antibiyotiklerle ilgili düşünülmesi gereken ilk şeyin şu olduğunu söylüyor: “Antibiyotik kullanmaya gerçekten ihtiyacınız var mı?”
Öncelikle, bakteriyel bir enfeksiyonunuz olup olmadığını bilmelisiniz. Moday’a göre, antibiyotik gerektiren yaygın hastalıklar strep boğaz (pozitif boğaz kültürü ile teşhis edilir), pnömoni (röntgen ile teşhis edilir), cilt enfeksiyonları ve yaralardır.
Antibiyotiklerin doğru seçim olup olmadığına karar vermek noktasında birçok faktör devreye girer. Moday bununla ilgili; “Kendi bağışıklık sağlığınızı düşünmelisiniz. Örneğin bağışıklığınız zayıf mı? Bu durumda, proaktif olma ve her ihtimale karşı antibiyotik alma olasılığınız daha yüksek” diyor.
Antibiyotikler bağırsaklara tam olarak ne yapıyor?
Antibiyotik kullanırken bağırsak sağlığını nasıl koruyacağınızı anlamak için öncelikle bu ilaçların bağırsaklarınıza tam olarak ne yaptığını öğrenmemiz faydalı olabilir. Antibiyotikler sadece strep boğaza, cilt enfeksiyonuna veya zatürreye neden olan bakterileri değil, yollarına çıkan her türlü bakteriyi (faydalı olanları da) öldürür. Moday’ın açıkladığı gibi: “Tüm bakteri türlerini sıklıkla yok ettikleri için, antibiyotikler bağırsaktaki bakteri çeşitliliğini daraltır.”
Bu faydalı bakteriler vücutta bağışıklık destekleyici ve iltihap önleyici bir rol oynarlar ve onları antibiyotiklerle yok etmek, sindirim sorunlarına, ishal gibi semptomlara neden olabilir. Uzmanlar, bunun daha önce sağlıklı bağırsak florasına sahip kişilerde bile ortaya çıkabileceğini söylüyor. Antibiyotik alırken Clostridium difficile kolitis’e (C. diff) yakalanma riski de vardır . Bu, geniş spektrumlu antibiyotiklerin aşırı kullanımının neden olduğu, bağırsak bakterilerinin ciddi ve bazen yaşamı tehdit edecek şekilde aşırı büyümesidir. Bununla birlikte arada bir antibiyotik kullanmanın bağırsak mikrobiyomunu bozması pek olası değildir. Ancak ne kadar sık antibiyotik kullanırsanız, bir soruna neden olma olasılığında o kadar artar.
Moday, “Sık antibiyotik kullanımı, gıda hassasiyetleri, otoimmünite ve artan alerjiler gibi bağışıklık sorunlarına yol açabilir “ diyor ve bunların bağırsak-beyin bağlantısını da bozabileceğini belirtiyor: “Antibiyotikler sık kullanılırsa ruh hali sorunları ortaya çıkabilir ve beyin işlevi zarar görebilir.”
Antibiyotik kullandıktan sonra bağırsak sağlığını nasıl desteklersiniz?
Antibiyotik kullanımının bağırsak sağlığına zarar vermesi kulağa biraz ürkütücü gelebilir ama antibiyotik kullanıyor olsanız bile bağırsak hasarını azaltmak için yapabilecekleriniz var. İşte antibiyotik tedavi sırasında ve sonrasında hayatınıza dahil edebileceğiniz bağırsak dostu alışkanlıklar:
1. Probiyotik kullanın
Probiyotik takviyeleri, antibiyotikler bazı yararlı bakterileri öldürdükten sonra bağırsak mikrobiyomunu yeniden düzenlemeye yardımcı olabilecek faydalı bakteriler içerir. Bu nedenle uzmanlar, antibiyotik kullanırken ve sonrasında 2-3 hafta boyunca probiyotik alınabileceğini söylüyor. Dolayısıyla bağırsak sağlığınızı desteklemek için doktorunuzun önerdiği probiyotik takviyelerinden birini deneyebilirsiniz.
2. Lifli besinler tüketin
Sağlıklı bir mikrobiyom oluşturmak için yapabileceğimiz en iyi şey, beslenmemize yeterince lif eklemek. Bu da kadınlar için 25, erkekler için 38 gram olan günlük lif hedeflerine ulaşmak anlamına gelir. Eğer antibiyotik alıyorsanız veya yakın zamanda aldıysanız tabağınızı meyve, sebze ve kepekli tahılların yanı sıra psyllium ve yulaf kepeği gibi liflerle de doldurabilirsiniz.
3. Diyetinize fermente gıdalar ekleyin
Antibiyotik reçetenizi almaya gittiğinizde turşu, lahana turşusu, pancar veya kefir gibi fermente gıdaları da stoklamayı unutmayın. Uzmanlar günde küçük bir porsiyon fermente gıda tüketmenin bağırsakların iyileşmesine yardımcı olabileceğini söylüyor.
4. Gökkuşağı renklerinde beslenin
Diyetinize polifenol açısından zengin yiyecekler eklemek, faydalı bakterileri besleyebilir ve bağırsak iltihabını azaltabilir. Nar, yeşil çay ve zerdeçalın polifenol kaynaklarıdır. Bunları ek formda alabilir veya gökkuşağı renklerinde beslenmeyi deneyebilirsiniz.
5. Tahriş edici maddelerden kaçının
Son olarak, antibiyotik alırken ve aldıktan sonra aşırı şeker, alkol ve işlenmiş gıdalar gibi yaygın bağırsak tahriş edici maddelerden kaçınmak için elinizden gelenin en iyisini yapın. Çünkü faydalı bakterileri öldüren ve mukoza zarına zarar veren alkol gibi tahriş edici maddeler, iyileşmeyi geciktirebilir.
Doğru antibiyotik kullanımı nasıl olmalıdır?
Antibiyotiklerin gerektiği gibi çalışması ve daha iyi hissetmenize yardımcı olması için onları doğru şekilde kullanmanız büyük önem taşır. Aksi takdirde sağlığınıza yarardan çok zarar verebilirsiniz. İşte doğru antibiyotik kullanımı konusunda bazı ipuçları:
- Antibiyotiklerinizi tam olarak doktorunuzun söylediği şekilde alın. Doktorunuz size tedavinizin toplam seyrini (antibiyotikleri kaç gün almanız gerektiğini) söyleyecektir. Ayrıca, günde kaç kez almanız gerektiğini ve bunları yemekle birlikte alıp almamanız gerektiğini de söyleyecektir. Bu konuda net bilgi aldığınızdan emin olun.
- Antibiyotiklerinizi daha sonra kullanmak üzere saklamayın. Bu güvenli değildir ve gelecekte size yardımcı olmayacaktır. Antibiyotikleri yalnızca belirli enfeksiyonu tedavi etmek için kullanmalısınız.
- Başkası için reçete edilen ilacı almayın. Reçeteler ısmarlama giysiler gibidir. Sahip olduğunuz enfeksiyonun türü, sağlık geçmişiniz ve alerjileriniz gibi diğer faktörler de dahil olmak üzere size ve ihtiyaçlarınıza göre uyarlanmıştır.
- Kullanılmayan ilaçları güvenli bir şekilde atın. Antibiyotik konusunda genellikle, tam olarak ihtiyacınız olan ilaç kadarı reçete edilir. Ancak elinizde kalan herhangi bir ilaç varsa, bir eczacıya onunla ne yapabileceğinizi sorun.
Ne zaman antibiyotik kullanmamalıyım?
Daha önce de belirttiğimiz gibi viral enfeksiyonlar için antibiyotik almamalısınız. Antibiyotikler virüsleri değil bakterileri hedefler. Yani, aşağıdaki gibi koşullara karşı çalışmazlar:
- Grip
- Soğuk algınlığı veya burun akıntısı
- Bronşit vakalarının çoğu
- Boğaz ağrısı (strep boğaz değilse)
- Bir virüsün neden olduğu sinüs enfeksiyonu
Genellikle kendi kendine kaybolan bazı bakteriyel enfeksiyonlar için de muhtemelen antibiyotiğe ihtiyacınız yoktur. Bunları şöyle sorabiliriz:
- Bakterilerin neden olduğu bazı sinüs enfeksiyonları
- Bazı kulak enfeksiyonları
Bu yaygın enfeksiyonlar için antibiyotiğe ihtiyacınız olup olmadığını size söyleyebilecek kişi yine sağlık uzmanınız olmalıdır.
Sonuç olarak arada bir antibiyotik kullanma ihtiyacı paniğe kapılmak için bir sebep değil. Doktorunuz size antibiyotik tedavisine ihtiyacınız olduğunu söylediğinde, tedavi sırasında ve sonrasında bağırsak sağlığını korumak için yapabilecekleriniz var. Bunlara dikkat ederek siz de bağırsak sağlığınızı bozmadan tedavinizi tamamlayabilirsiniz.
İlginizi çekebilir: Bağırsak sağlığı: Sağlıklı beyne giden yol bağırsaklar ve bağırsak bakterilerinden geçer
Kaynak: mindbodygreen, my.clevelandclinic.org
