Apandisit dünyanın her yanında cerrahi işlemler ile sonuçlanan en yaygın karın ağrısı sebeplerinden bir tanesi. Apandis, bağırsaklara bağlı duran küçük bir kesedir ve sağ alt karın bölgesinde bulunur. Tıkandığı zaman içerisinde bakteriler çoğalırlar. Bu da iltihap ve şişkinliğe sebep olur ve karında ağrılı bir baskı yapar. Ayrıca kan akışına da engel olabilir.
Eğer apandis patlarsa, bakteriler karın boşluğuna yayılırlar ve bu da bazen ciddi ve hatta ölümcül olabilir. Bu nedenle apandisitiniz olduğunu düşünüyorsanız olabildiğince çabuk doktorunuza ulaşmanız gerekir.
Önemli not: Bu yazıda yer verilen tüm bilgi ve öneriler bilimsel destekli makaleler baz alınarak, genel bilgilendirme amaçlı hazırlanmış olup herhangi bir uzman tavsiyesi içermemektedir. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurun.
İçindekiler
Apandisit türleri
Apandisitin iki türü vardır:
1. Akut apandisit
Akut apandisit ağırdır ve aniden başlayabilir. Özellikle 10-30 yaş arası çocuklarda ve genç yetişkinlerde yaygındır. Ağrı genelde aniden gelişir ve 24 saat içerisinde hızlıca yoğunlaşır. Hemen tıbbi müdahale gerektirir. Eğer tedavi edilmeden bırakılırsa apandisin yırtılmasına sebep olur. Bu da ciddi ve hatta ölümcül bir komplikasyon olabilir.
2. Kronik apandisit
Kronik apandisit daha az yaygındır ve belirtileri genelde hafiftir, haftalar, aylar ve yıllar boyunca görünmeyip tekrar ortaya çıkabilirler. Bu rahatsızlığın tanımlanması zordur ve genelde akut apandisit haline gelene kadar teşhis konulmaz.
Belirtiler
Apandisit genellikle göbek deliği bölgesinde veya karnın sağ alt kısmında hafif sancılar şeklinde başlar. Bu ağrı:
- Aniden başlar
- Hareket edince veya öksürünce kötüleşir
- Uykudan uyandıracak kadar kuvvetlidir
- Başka karın ağrılarından çok farklı ve yoğundur
- Birkaç saat içerisinde kötüleşir
Apandisitin diğer belirtileri şöyle:
- İştah kaybı
- Hazımsızlık
- Bulantı
- Kusma
- Karında şişkinlik
- Ateş
Sebepleri
Pek çok vakada apandisitin tam sebebi bilinmiyor. Uzmanlar onun bir şekilde tıkanması ve engellenmesi sonucunda ortaya çıktığını düşünüyorlar.
Apandisi tıkayabilecek bazı şeyler şöyle:
- Sert dışkının birikmesi
- Lenf foliküllerinin genişlemeleri
- Bağırsak tenyaları
- Travmatik sakatlanmalar
- Tümörler
Apandisit herkesi etkileyebilir. Ancak bu rahatsızlığı geliştirme riski daha fazla olanlar da vardır. Bazı risk faktörleri şöyle:
- Yaş: Apandisit en çok ergenler ve 20’li yaşlarında olanlarda görülür ancak her yaşta ortaya çıkabilir.
- Cinsiyet: Erkeklerde kadınlardan daha yaygındır.
- Aile geçmişi: Ailesinde apandisit geçmişi olanlarda geliştirme riski daha fazladır.
Komplikasyonlar
Apandisit, eğer apandis yırtılırsa ciddi komplikasyonlara sebep olabilir çünkü dışkının ve bakterilerin karın boşluğuna dolmasına sebep olur. Yırtık bir apandis ağrılı ve hayati tehlike oluşturan enfeksiyonlara yol açabilir.
Bunlar arasında şunlar mevcut:
- Peritonitis: Apandis yırtılır ve bakteriler karın boşluğuna dolarlarsa, karın dokusu enfekte ve inflamasyonlu hale gelir. Buna peritonitis adı verilir. Çok ciddi ve ölümcül olabilir. Tedavide antibiyotikler ve apandisin cerrahi olarak alınması uygulanır.
- Apse: Apse, patlayan apandisin çevresinde oluşan iltihaplı ve ağrılı keselerdir. Bu akyuvarlar bedenin enfeksiyonla savaşını sağlarlar. Enfeksiyon antibiyotikler ile tedavi edilmelidir ve apsenin akıtılması gerekebilir.
- Sepsis: Nadiren de olsa yırtılan apseden çıkan bakteriler kan akışına karışabilir ve bedenin diğer bölümlerine gidebilirler. Acil bir durumdur.
Komplikasyonları önlemek ve kontrol altına almak için doktorunuz antibiyotik, ameliyat ve başka tedaviler uygulayabilir. Bazı vakalarda tedaviden dolayı yan etkiler ve komplikasyonlar da oluşabilirler.
Ancak antibiyotikler ve ameliyatla bağlantılı riskler, tedavi edilmeyen apandisitten daha az yaygındırlar ve daha hafiftirler.
Apandisit nasıl teşhis edilir?
Doktorunuz apandisit sahibi olabileceğinizden şüphe ediyorsa, ilk olarak belirtilerinize ve tıbbi geçmişinize bakacaktır. Sonrasında fizik muayene ile sağ alt karın bölgesindeki gerginliğe bakılır ve şişkinlikler incelenir.
Apandisit için tek bir teşhis testi bulunmaz.
Fizik muayenede çıkan sonuçlara göre doktor aşağıdaki testlerden birini veya daha fazlasını isteyebilir:
- Kan testi: Doktor tam kan sayımı isteyerek enfeksiyon işaretlerine bakmak isteyebilir. Ayrıca C reakstif protein testi ile karındaki inflamasyonun otoimmün hastalıklar gibi başka sebeplerden kaynaklanıp kaynaklanmadığını da görmek isteyebilir.
- İdrar testi: Apandisit idrar yolu enfeksiyonu ve böbrek taşlarına benzer belirtiler verir. Bu nedenle idrar testi de talep edilebilir.
- Gebelik testi: Dış gebelik bazen apandisit ile karıştırılabilir. Bu rahatsızlık döllenmiş yumurtanın rahim yerine fallop tüplerine yerleşmesi sonucunda ortaya çıkar ve acil bir durumdur.
Doktorunuz dış gebelikten şüphe ederse, önce gebelik testi uygular. Test için idrar veya kan numunesi alınır. Ayrıca transvajinal ultrason ile döllenmiş yumurtanın nereye tutunduğuna bakılabilir.
Dış gebeliğin konumuna bağlı olarak cerrahi işlemler uygulanabilirler.
- Karın Tarama Testleri: Apandisin inflamasyon düzeyine bakmak için doktor karın bölgesi için tarama testleri talep edebilir.
Böylece doktorun belirtileri veren başka rahatsızlıkları tanımlaması da mümkün olabilir. Bazıları şöyle:
- Karın apsesi
- Dışkı taşması
- İnflamatuvar bağırsak hastalığı
Bazı vakalarda testten önce bir süre yemeniz ve içmeniz yasaklanabilir. Doktorunuz bu konuda bilgi verecektir.
Tedavi
Apandisit konusunda doktorunuz muhtemelen önce ameliyat, sonra da antibiyotikler önerecektir. Tedavi sürecinde şunlar da uygulanabilirler:
- Ağrı kesiciler
- Serum
- Sıvı beslenme
- Ameliyattan önce apsenin akıtılması
Nadiren olsa da hafif apandisit antibiyotikler ile daha iyi hale gelebilir. Ancak çoğu zaman cerrahi olarak alınması gerekir.
Önleme
Apandisiti önlemenin bilinen bir yolu yok. Ancak bol lifli beslenerek riski azaltmanız mümkün.
Lif düzeyi yüksek gıdalar şöyledirler:
- Meyveler
- Sebzeler
- Mercimek ve baklagiller
- Yulaf, esmer pirinç, tam buğday ve diğer tam tahıllar
Doktorunuz aynı zamanda lif takviyeleri almanızı da önerebilir.
Uzun vadede ne olur?
Apandisit sonucunda iyileşme süreci pek çok faktöre bağlı olacaktır. Bunlar şöyle:
- Genel sağlığınız
- Apandisit veya ameliyat sonucunda komplikasyon oluşup oluşmadığı
- Aldığınız tedavinin türü
Apandisin alınması için laparoskopik ameliyat olursanız ameliyattan birkaç saat sonra eve gitmeniz bile mümkün olabilir.
Eğer açık ameliyat olursanız hastanedeki iyileşme süreci biraz daha uzun sürecektir. Açık ameliyat daha büyük bir kesik ve dolayısıyla daha uzun bir tedavi süreci demektir.
Hastaneden çıkmadan önce kesik bölgelerinin bakımına dair bilgi verilecektir. Ayrıca iyileşme sürecine destek olması için ağrı kesiciler ve antibiyotikler de verilebilirler. Bunun yanında beslenmenizi düzenlemeniz, yoğun aktivitelerden kaçınmanız ve günlük alışkanlıklarınızı biraz değiştirmeniz gerekebilir.
Ameliyattan sonra tamamen iyileşmeniz birkaç haftayı bulacaktır. Eğer komplikasyon oluşursa bu süreç daha uzun olabilir. Apandisit apandisin tıkanması sonucunda oluşur. Bu da inflamasyon ve yoğun ağrılara sebep olabilir.
Tedavi edilmezse apandis yırtılabilir. Bu ciddi ve ölümcül komplikasyonlara sebep olabilir. Bu nedenle apandisit belirtileri görür görmez doktorunuza ulaşmanız gerekir. Tedavide genellikle apandisin alınması ve antibiyotik tedavisi uygulanır.
Önemli not: Bu yazıda yer verilen tüm bilgi ve öneriler bilimsel destekli makaleler baz alınarak, genel bilgilendirme amaçlı hazırlanmış olup herhangi bir uzman tavsiyesi içermemektedir. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurun.
Kaynak: healthline
İlginizi çekebilir: Karında şişkinlik neden olur ve nasıl tedavi edilir?
