Hava çok sıcak, evet. Ülke genelinde mevsim normallerinin üzerinde sıcaklık hissedildiğini biliyoruz; son birkaç yıldır sektirmeden “şimdiye kadarki en sıcak gün”ü yaşadığımızı da. Sıcakla ilgili vücudumuzun en büyük sorunu terleme. Terleme aslında vücudun sıcaklıkla baş etme yöntemi olsa da, zaman zaman aşırı terleme ve belli zamanlarda terlemenin rahatsızlık verici seviyelere ulaşması tıbbi bir sorunun göstergesi olabilir.
Uplifers olarak, aşırı terlemenin olası tıbbi nedenlerini ve bu konuda yapılabilecekleri araştırdık.
Terleme normal, peki ya hiperhidroz?
Terleme, vücut ısısı yükseldiğinde onu soğutmak için kullanılan normal bir mekanizmadır. Vücutta sıcaklığın yükselmesi sinir sistemini tetikler, beyin ve ardından ter bezleri uyarılarak terleme ile sıcaklık kaybı sağlanır. Ter bezlerini uyaran sinirlerin fazla uyarılması ya da bezlerin ter salgılamasındaki ayarsızlık gibi nedenler, aşırı terlemeye yol açar. Aşırı terleme durumuna tıp camiasında hiperhidroz adı verilir.
Aşırı terleme ya da hiperhidroz, aynı ortamda bulunan diğer insanların rahatsız olmadığı sıcaklıklarda, herhangi bir fiziksel aktivite ile yorulmadan ve stres, kaygı gibi psikolojik unsurlar da mevcut olmaksızın terlemektir.
Hiperhidroz farklı şekillerde çeşitlenir: Altta yatan bir nedenin var olup olmamasına göre birincil (primer) hiperhidroz ve ikincil (sekonder) hiperhidrozdan bahsedilebilir. Vücudun bir bölgesinin ya da tümünün aşırı terlemesine, sırayla fokal hiperhidroz ve genel hiperhidroz denir.
Altta yatan bir hastalık olmaksızın aşırı terleme, genelde ter bezlerinin normalden çok olması ya da bu ter bezlerini kontrol eden sinirlerin aşırı aktif olması gibi genetik faktörlere bağlı olabilir. Bu, birincil hiperhidroza örnektir.
Aşırı terlemeye neden olan hastalıklar
İkincil hiperhidrozda ise aşırı terleme bir tıbbi soruna bağlıdır. Bu hastalıklar farklı sıklıklarda teşhis edilmekle beraber, genel olarak aşağıdaki gibi listeleniyor:
- Hipertiroidi: Kandaki tiroid hormonu miktarının artması anlamına gelen hipertiroidi, vücuttaki kimyasal reaksiyonların hızlanmasıne neden olduğu için vücut sıcaklığını ve dolayısıyla terlemeyi artırabilir. Aşırı terleme şikayetiyle doktora başvuranlardan ilk istenen tetkiklerden biri tiroid hormonu ölçümüdür.
- Enfeksiyon hastalıkları: Genelde akciğerleri hedef alan, bulaşıcı bir enfeksiyon olan tüberküloz (verem) gibi hastalıklar, vücudun zararlı bakterilerle savaşması sırasında ateşin ve terlemenin artması gibi belirtiler gösterir.
- Diyabet: Kan şekerinin çok düşük ya da çok yüksek olması vücut dengesini bozarak aşırı terlemeye neden olabilir.
- Parkinson Hastalığı: Kasların normalden farklı uyaranlar alması sonucu uzuvlarda görülen titremelerle bilinen Parkinson hastalarında da aşırı terleme görülebilir.
- Romatoid artrit: Eklemlerde hareket etme güçlüğüne neden olan romatoid artritli hastaların eklem bölgeleri vücudun geneline göre kızarmış ve daha sıcak olabilir. bu sıcaklık yükselişi vücutta terleme tepkisini artıracaktır.
- Psikiyatrik sorunlar: Vücut sıcaklığını yükselten aşırı stres ve kaygı bozukluğu, terleme miktarını gözle görülür derecede artırabilir. Genelde bu durum daha çok stres yarattığından, terleme sonsuz bir döngüye girer. Alkol ve uyuşturucu bağımlılığıyla mücadele edenlerde de yine strese bağlı hiperhidroz görülür.
- (Kadınlarda) Hamilelik, menopoz: Menopozlu kadınların sıcak basması olarak tarif ettiği, ateşin aniden yükselmesi durumu beraberinde normalin dışında bir terleme de getirir. Vücuttaki reaksiyonların ve hormon dengesinin değiştiği hamilelik durumunda da fokal ya da genel hiperhidroz görülme sıklığı yüksektir.
- Bazı ilaçlar: Antidepresan gibi psikiyatrik ilaçların yanı sıra tansiyon ilaçları, bazı antibiyotikler ve hatta bazı gıda takviyelerinde yan etki olarak terleme görülebilir.
- Kanser: Daha düşük bir olasılık olmakla beraber, aşırı terleme durumunda vücudun kanser hücreleriyle savaşıyor olması da mümkündür. Bu durumda kanser ilerledikçe terleme miktarı da artabilir. Vücutta istilacılarla savaşan akyuvarların artmasına neden olan lösemi gibi kanser türlerinde aşırı terlemeye sıkça rastlanır.
Aşırı terleme gibi bir sorununuz varsa ve özellikle de sonradan ortaya çıktıysa (yani genetik olmadığını düşünüyorsanız) olası tanı ve tedavi yöntemleri için bir iç hastalıkları uzmanına danışmanız önerilir.
İlginizi çekebilir: Spor yapanlar için terlemek ne kadar önemli?
Kaynaklar:
WebMD
Mayo Clinic
Health 24
Prof. Dr. Yavuz Baykal – yavuzbaykal.com
