Pek çok ebeveyn, evde yaşanan kardeş çatışmalarını nasıl çözecekleri konusunda net bir fikre sahip değildir. Oysa kardeş rekabetini sağlıklı şekilde yaşamak ve yönetmek için sürece en başından doğru hazırlanmak gerekir.
Çocuklara kardeşleri olacağını açıklamak, bu sürece birlikte hazırlanmak, temel adımları atmak, uzun vadede kardeş çatışmalarının ve kıskançlığının yönetilebilir olmasına imkan sağlayacaktır.
Çocuklar, kimi zaman ailelerine kardeş istediklerini, kimi zaman hiç istemediklerini ifade ederler. Bazı çocuklar da bu konuya hiç değinmez. Her koşulda, eve kardeşin gelmesi aile sistemini ve dengeleri değiştirecektir. Kardeş kıskançlığı evrensel bir olgudur ve son derece sağlıklı bir duygudur.
Bu süreci en başından iyi yönetebilmek için neler yapılabilir?
- Çocuğunuz size ‘Bana kardeş yapın artık!’ gibi cümleler kurduğunda “Bu fikrini belirtmen bizim için çok önemli. Bu, anne ve babanın verebileceği bir karar, böyle bir karar verirsek seni mutlaka bilgilendireceğiz.” denilebilir. Zira pek çok çocuk, kardeşi olmasını kendi isteğine bağlamaktadır. İleride kardeşinden hoşlanmadığı durumda da ‘Dünyaya getirdiğim gibi, dünyadan geri gönderebilirim.’ düşüncesi oluşabilmektedir.
- Tüm süreci büyük çocukla doğumdan önce paylaşmak ve onu hazırlamak önemlidir.
- Annenin hamile olduğunu, kritik ilk 4 ay geçtikten sonra ve hatta mümkünse cinsiyet belli olduktan sonra açıklamakta fayda vardır. Bu kritik zamanda bebeğin başına bir şey gelmesi durumunda, çocuğun bu durumu algılaması ve bu süreci yönetmesi güç olabilmektedir. Öte yandan özellikle küçük çocuklarda zaman mevhumu olmadığı için bebeğin anne karnında uzun süre kalmasını anlamlandırmak güçtür. Çocuklar sıkça kardeşlerinin ne zaman geleceğini sorgulayabilmektedir.
- Kardeş süreciyle ilgili hikayeler ve öykü kitaplarından faydalanılabilir.
- Bu süreçte çocuğun sorduğu tüm sorulara yanıt vermek önemlidir. Cevabını vermekte tereddüt ettiğiniz sorular varsa ‘Bunu araştıracağım ve bulunca yanıtı senle paylaşacağım.’ cevabı verilebilir.
- Eğer çocuk sık hastane kontrollerinden endişelenip, annenin sağlığı ve güvenliğinden kaygı duyuyorsa, güvende olduğunuzu ve doktorların gereken her şeyi normal bir şekilde yapacağını açıklayabilirsiniz.
- Çocuğun hayatında köklü değişiklikler yapılacaksa, bu değişimlerin doğumdan önce yapılması tavsiye edilir. Okul değişimi, bezi bırakma, oda değişimi gibi süreçler kardeşin doğumuyla benzer zamana tekabül ettiğinde, çocuk; kardeşinin gelmesiyle hayatının zorlaşmasını ve değişimi bağdaştırmaktadır.
- Kardeşin doğum sürecine çocuğunuzla birlikte hazırlanmak önemlidir. Örneğin; bebeğin dolaplarının birlikte hazırlanması, oyuncaklarının dizilmesi gibi işleri çocukla birlikte yapmak olumlu bir bağ kurulmasına vesile olacaktır.
- Küçük çocuklar, kardeşlerini doğar doğmaz oyuna hazır şekilde beklemektedir. O yüzden kardeşin bir süre uyuyarak, meme emerek vakit geçireceğini çocuğa açıklamak önemlidir.
- Bu süreçte aile fertlerini, yakınlarını ve okulu bilgilendirmek, bu konuda desteklerini almak önemlidir.
- Kardeş için çocuğunuzun eski eşyaları kullanılacaksa, çocuğun rızasını almak önemlidir. “Kardeşine senin yatağını vermek istiyoruz, sana da daha büyük yatak almayı düşünüyoruz” gibi bir açıklama yapıp çocuğun onayını almak etkilidir.
- Kardeşinin doğumu esnasında, çocukla ilgilenecek bir yetişkin bulunması önemlidir. Anne hastanede kalacaksa, evde kalan çocukla etkinlikler yapmak, oyun oynamak, ailenin yokluğundan dolayı oluşabilecek kaygıyı azaltacaktır.
- Büyük çocuğa sıkça ‘Sen artık ağabeysin, ablasın’ gibi söylemlerden kaçınmak gereklidir. Büyümeye zaman zaman atıfta bulunabilir. Hatta ağabeylik/ablalık partileri ve ritüelleri de yapılabilir. Fakat büyük çocuğun da henüz çocuk olduğu gözden kaçırılmamalıdır. Gereğinden erken vakitte çocuğu büyütmek ve büyük rolüne bürünmesine neden olmak haksızlıktır.
- Kardeş doğduğunda büyük çocuk hastaneye ziyarete gidecekse, ilk karşılaşmada anne ve bebeği çok yakın görmemesinde fayda vardır. İlk karşılaşma anı çok önemlidir. Bu esnada annenin büyük çocukla özel ilgilenmesi, onu özlediğini ifade etmesi tavsiye edilir.
- Ailenin yedek hediyeler temin etmesi gerekebilir. Genelde bebeği görmeye gelen misafirler bebeğe hediye getirmektedir. Bu durum da büyük çocuğu olumsuz etkileyebilmektedir. Dolayısıyla yedeklere başvurmak süreci kolaylaştıracaktır.
- Bebeğe ismiyle hitap etmek önemlidir.
- Bebek doğumundan önce ailenin genel kuralları ve davranışları ne ise, bebekten sonra da benzer süreçlerin devam etmesi önemlidir.
- Kardeş doğumundan sonra her iki çocukla da birebir vakit geçirmek önemlidir: Baba kız, baba oğul vakti gibi. Böylece çocuklar sevgilerini ve ilgilerini paylaşan biri olmadan da ebeveynleriyle vakit geçirebilecektir.
Not: Bir sonraki yazı ‘kardeş rekabeti’yle ilgili olacaktır.
