“Hem maliyet etkin, hem de bol vitamin kaynağı, aslında meyve olan sebze nedir?” diye sorduğumda kendi kendime, yanıtım “domates” oldu. Sebzelerin neredeyse tamamı, içerdikleri maddeler nedeniyle insan sağlığını koruyucu ve iyileştirici etkilere sahip olmakla birlikte, bazı türler özellikle öne çıkmaktadır. Bunlardan biri de domatestir.
Domates meyvesi, karotenoidler, lipitler, organik asitler (sitrik asit ve malik asit), %93-95 su, alkolde çözünemeyen katı maddeler (proteinler, selüloz, pektin, polisakkaritler), %5-7 oranında da inorganik bileşiklerden oluşmaktadır. Domates zengin bir mineral, vitamin, organik asit, esansiyel aminoasit ve besin lifi kaynağıdır. Kırmızı, olgun bir domates, ayrıca zengin vitamin A (1000 IU/100 g), vitamin C (20-25 mg/100 g) ve potasyum (200-210 mg/100 g) mineral kaynağı olup, demir ve fosfor gibi mineralleri de içerir. Domatesin kalori ve yağ oranı düşüktür, kolesterol içermeyen iyi bir lif kaynağıdır.
Domates birçok fitokimyasal içermektedir, fakat en çok bilineni likopendir. Likopen, havuç, karpuz, kuşburnu, kestane kabağı, pembe greyfurt, papaya ve pembe guava gibi diğer sebze ve meyvelerde bulunmasına, hatta bazılarında domatesten daha fazla bulunmasına rağmen, yıl içinde tüketim miktarı göz önüne alındığında “likopenin kaynağı” olarak kabul edilecek meyve domatestir. Likopen, olgun domates meyvesinin kırmızı renge dönüşümünü sağlamaktadır. Domates bitkisi, patlıcangiller ailesine aittir.
Domates tarımının ve üretiminin ilk kez Meksika veya Peru’da yaşayan yerli kabileler tarafından Güney Amerika’da yapıldığı bilinmektedir. İlk başlarda domates “mala aurea” (altın elma), bazen de “poma amoris” (aşk elması) olarak bilinmekteydi. Meksika’da “tomatl” denilmekteydi ve buradan orijin alarak modern ismi tomato olarak adlandırılmıştır.
Sevgiler…
Referanslar:
1.Durmus M et al. Domates Bitkisi, Besin İçeriği ve Sağlık Açısından Değerlendirmesi. International Journal of Life Sciences and Biotechnology, 2018. 1(2): 59-74.
2.Sonmez K, Ellialtioglu SS. Domates, karotenoidler ve bunları etkileyen faktörler üzerine bir inceleme. Derim. 2014; 31 (2):107-130
İlginizi çekebilir: Hem mis kokulu, hem şifalı bir ot: Biberiyenin faydalarını biliyor musunuz?
