Haşhaş bitkisi yüzyıllardır geleneksel bir ilaç gibi kullanılıyor. Doğu Akdeniz bölgesi kökenli olan haşhaş, pek çok çiçek rengine sahip olabilir ancak genellikle beyaz ve sarı çiçekler açan türü bulunur. Bu çiçeklerin tohumları, yetiştirildikleri yere göre siyah, gri veya kahve renginde olabilirler ve küçük, yuvarlak şekilli olurlar.
Genellikle hamur işlerinde ve yemeklerde kullanılan bu tohumların ve ayrıca onların yağlarının sağlığa çeşitli faydaları vardır ve bunlar arasında baş ağrısını tedavi etmekten tutun da öksürük, astım ve uykusuzluk tedavisine kadar pek çok şey vardır. Ancak bu faydaların bilimsel olarak desteklenip desteklenmediklerine de göz atmak gerekiyor.
Önemli not: Bu yazıda yer verilen tüm bilgi ve öneriler bilimsel destekli makaleler baz alınarak, genel bilgilendirme amaçlı hazırlanmış olup herhangi bir uzman tavsiyesi içermemektedir. Her bireyin beslenme ihtiyaçları ve çeşitli besin gruplarına gösterdiği tolerans ve hassasiyet kendi metabolizma işleyişine göre farklılıklar gösterebilir. Olası risk durumlarına karşın sağlığınızı ilgilendiren her türlü konuda mutlaka uzman görüşüne başvurun.
İçindekiler
Besinler ve antioksidanlar bakımından zengindir
Çoğu tohum gibi haşhaş tohumu da lifler, bitkisel yağlar ve besinler bakımından zengindir. Bir yemek kaşığı kadar miktarı 9 gram tutar ve şu besin değerlerine sahiptir:
- Kalori: 46 kcal
- Protein: 1.6 gram
- Yağ: 3.7 gram
- Karbonhidrat: 2.5 gram
- Lif: 1.7 gram
- Manganez: Günlük önerilen miktarın %26’sı
- Bakır: Günlük önerilen miktarın %16’sı
- Kalsiyum: Günlük önerilen miktarın %10’u
- Magnezyum: Günlük önerilen miktarın %7’si
- Fosfor: Günlük önerilen miktarın %6’sı
- Çinko: Günlük önerilen miktarın %6’sı
- Thiamin: Günlük önerilen miktarın %6’sı
- Demir: Günlük önerilen miktarın %5’i
Haşhaş tohumları özellikle manganez bakımından çok zengindirler ve bu element kemik sağlığı ve kan pıhtılaşması için önemlidir. Ayrıca bedenin amino asitleri, yağları ve karbonhidratları kullanmasına da yardımcı olur.
Benzer şekilde bakır bakımından da zengindir ve bu mineral bağ dokuların üretiminde ve demir transferinde kullanılır.
Tohumları soğuk presten geçirip yağını elde etmek mümkün ve bu yağ omega-6 ile omega-9 yağları bakımından zengindir. Ayrıca az miktarda omega-3 yağ asitlerine de sahiptir.
Araştırmalara göre bu yağlar bakımından zengin bir beslenme genel sağlığa iyi geliyor ve kalp hastalıkları riskini azaltıyor.
Bununla birlikte omega-6 oranının omega-3’e göre yüksek olduğu beslenme türlerinde inflamasyon ve hastalık riski artabiliyor. Bu nedenle haşhaş yağı ve diğer omega-6 zengini yağları düzenli olarak tüketmemek gerekiyor.
Haşhaş tohumu ve onun yağı iyi bir polifenol kaynağıdır. Bu antioksidan kalp hastalıkları gibi hastalıkların riskini azaltır.
Ağrı kesici bileşenler içerebilir
Haşhaş bitkisinde morfin, codeine, thebaine ve diğer opium alkaloidleri vardır ve bunların ağrı kesici, sakinleştirici ve yatıştırıcı etkileri vardır. Bu bileşenler genellikle ilaçlarda kullanılırlar.
Bu alkaloidler normalde bitkinin kabuğundaki sütte bulunurlar. Tohumlarında bu maddeler doğal yoldan bulunmazlar ancak toplama esnasında veya böcek hasarı sonucunda tohumlara bulaşabilirler.
Bu nedenle tohumlar satılmadan önce genellikle temizlenirler.
Ancak yine de yıkanmamış tohumlar alırsanız içlerinde bu opioidler bulunabilirler. Bunlar çoğunlukla bazı ağrı kesici ilaçlara karşı doğal bir alternatif olarak sunulurlar.
Fakat yıkanmamış olanların ölüme sebep olma riskleri doğar ve bu nedenle sadece tıbbi gözetim altında kullanılmalıdırlar.
Kalp ve cilt sağlığına iyi gelebilir
Haşhaş yağı özellikle tekli ve çoklu doymamış yağlar bakımından zengindir ve bu nedenle kalp ve cilt sağlığına fayda sağlayabilir.
Araştırmalara göre doymamış yağlar bakımından zengin beslenme, kalp krizi ve inme riskini %17 oranında azaltıyor. Doymuş yağlar yerine doymamış yağları beslenmeye sokmak faydalı olabilir.
Ancak omega-6 oranı omega-3’ten çok yüksek olan bir beslenme inflamasyon ve hastalık riskini arttırabilir. Bu nedenle omega-6 zengini yağları düzenli olarak çok miktarda tüketmemek gerekiyor. Bazı ek araştırmalara göre haşhaş yağı yaraların iyileşmesine yardımcı olduğu gibi yara izlerinin oluşmasına da engel oluyor. Bunun için cilde doğrudan uygulanması gerekiyor. Fakat bu konuda daha fazla araştırma gerekli.
Diğer faydaları
Haşhaş tohumu genellikle sindirimi iyileştirme, cildi ve saçı güzelleştirme, baş ağrısını, öksürüğü ve astımı tedavi etme gibi diğer faydaları için de kullanılıyor.
Bu konuda doğrudan araştırmalar bulunmasa da, bazı araştırmalara göre içeriğindeki besin ve bileşenler bu etkileri yaratabilirler.
- Sindirime yardımcı olabilir: Haşhaş tohumunda lif miktarı yüksektir ve bu nedenle bağırsak sağlığını iyileştirebilir ve kabızlığı azaltabilir.
- Bazı hastalıklara karşı koruyabilir: Haşhaş tohumundaki antioksidanlar bedeninizi hücre hasarına ve çeşitli hastalıklara karşı koruyabilirler.
- Doğurganlığı arttırabilir: Bazı araştırmalara göre haşhaş tohumu yağı ile elde edilmiş bazı ürünleri fallop tüplerini yıkamak için kullanan bazı kadınlarda doğurganlıkta artış meydana gelebiliyor.
Bu sonuçlar umut verici olsalar da daha fazla araştırma gerekiyor.
Potansiyel riskler
Haşhaş tohumu güvenilir yerlerden alındığında ve az miktarda tüketildiğinde genelde güvenli görülür. Bununla birlikte dikkat edilecek bazı riskler vardır.
Sık sık uykuya yardımcı olması için tüketilir
Haşhaşın kauçuğunda uyku getiren opioid bileşenler vardır.
Bunun sonucunda bazı insanlar haşhaş çayının veya haşhaş tohumu ılık bir sütün uykusuzluğa doğal yoldan iyi geldiğini düşünürler.
Ancak bu tohumlarda opium ürünleri bulunmaz ve sadece toplama esnasında bulaşma olursa bu durum tersine döner.
Ticari olarak satılan haşhaş tohumları satılmadan önce temizlenirler ve bu nedenle marketten veya aktardan alınan bir tohumda uykusuzluk ile savaşan hiçbir bileşen kalmaz.
Yıkanmamış olanlarını almak mümkün olsa da tüketimi riskli görülür. Bunlarla hazırlanan çaylarda ölümcül dozda morfin bulunabilir ve bu sebeple bazı ölüm vakaları kaydedilmiştir. Ayrıca bu şekilde tüketimi diğer kimyasal bağımlılıklara benzer bir bağımlılık oluşturur. Bu nedenle uykusuzluk tedavisinde kullanılması önerilmez.
Uyuşturucu testleri
Bu tohumları tüketmek uyuşturucu testlerinde pozitif çıkmanıza sebep olabilir. Örneğin az miktarda codeine ve morfin, haşhaş tüketiminin 48 saat sonrasında bile idrarda tespit edilebilir halde kalıyor.
Pozitif test sonucu için gereken tam miktar testi yapan laboratuvara bağlıdır ve ayrıca tohumların ne kadar iyi yıkandığına da bağlıdır.
Genel olarak konuşmak gerekirse ne kadar haşhaş tohumu tüketirseniz, opium bileşenleri bakımından testinizin pozitif çıkma ihtimali o kadar artar.
Yan etkileri ve sağlık tehlikeleri
Yıkanmamış haşhaş tohumları ve ondan elde edilen ürünler genelde ağrı kesici ve doğal uyku ilacı olarak satılıyorlar ancak bunlarda bağımlılık potansiyeli olduğu gibi aşırı doz ile ölüm ihtimali de vardır. Bu nedenle tıbbi gözetim altında olmadıkça kullanımları önerilmez.
Benzer şekilde haşhaş tohumu yağında genelde çeşitli miktarlarda opioid bileşenleri de vardır ve bilim insanları bunun kullanılan tohumlara bağlı olduğunu belirtiyorlar. Bu yağın cilde sürülmesi ise genelde güvenilir görülür. Ancak ağrı, kaşıntı, kızarma yaparsa kullanmamak daha iyi olur.
Haşhaş tohumu manganez gibi besinler bakımından zengin sağlıklı bir bitkisel gıdadır. Tohumlar ve yağları doğurganlığı ve sindirimi iyileştirebilir ancak bu faydalar üzerine daha fazla araştırma gerekiyor.
Yıkanmamış haşhaş tohumlarında ağrı kesici, sakinleştirici ve yatıştırıcı opium bileşenleri bulunabilirler ancak sağlık risklerinden dolayı bunları tüketmemek daha iyi olur. Marketlerde ve aktarlarda satılan haşhaş tohumları yıkanmış oldukları için bu tür riskler bulunmaz.
Önemli not: Bu yazıda yer verilen tüm bilgi ve öneriler bilimsel destekli makaleler baz alınarak, genel bilgilendirme amaçlı hazırlanmış olup herhangi bir uzman tavsiyesi içermemektedir. Her bireyin beslenme ihtiyaçları ve çeşitli besin gruplarına gösterdiği tolerans ve hassasiyet kendi metabolizma işleyişine göre farklılıklar gösterebilir. Olası risk durumlarına karşın sağlığınızı ilgilendiren her türlü konuda mutlaka uzman görüşüne başvurun.
Kaynak: healthline
İlginizi çekebilir: Safranın sağlığa faydaları
