Hava kirliliği, dünya çapında ciddi bir problemdir ve nörodejeneratif hastalıklar, inme, otizm, depresyon ve gelişim gerilikleri gibi pek çok rahatsızlıkla bağlantısı vardır. Ayrıca artan miktarda kanıtlara göre hava kirliliği migren gibi baş ağrısı bozukluklarına da sebep olabiliyor. Bu nedenle hava kirliliğinin baş ağrıları üzerindeki etkilerine ve kendimizi koruma yollarına bir bakış atmak gerekiyor.
Önemli not: Bu yazıda yer verilen tüm bilgi ve öneriler bilimsel destekli makaleler baz alınarak, genel bilgilendirme amaçlı hazırlanmış olup herhangi bir uzman tavsiyesi içermemektedir. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurun.
İçindekiler
Kötü hava kalitesi baş ağrısına yol açar mı?
Dünyanın çeşitli yerlerinde yapılan çalışmalara göre hava kirliliği ve baş ağrısı sıklığı arasında ciddi bir bağlantı var.
Baş ağrısı ile bağlantılı olabilecek bazı kirleticiler şöyle:
- Parçacık maddeler: Havada asılı kalan küçük katı ve sıvı tanecikler, örneğin toz, kirler, kurum ve duman gibi şeyler, solunduklarında zararlı olabiliyorlar.
- Azot oksit: Bu kırmızı-kahverengi renkli gaz yakıtların yanması sonucunda ortaya çıkar ve ciğerleri rahatsız eder ve solunum yolu hastalıklarına karşı direnci azaltır.
- Kükürt dioksit: Kükürt dioksit renksiz ve kendine has kokusu olan bir gazdır ve genellikle çürük yumurtaya benzer bir kokusu vardır. Kükürt içeren fosil yakıtların yakılması sonucunda ortaya çıkar. Kükürt dioksitin solunması solunum yolu problemlerine sebep olur ve ayrıca asit yağmurlarının oluşumuna sebep olur.
- Ozon: Üç oksijen atomundan oluşan bir gazdır. Atmosferin üst katmanlarında olduğunda bizi UV ışınlarına karşı korur. Ancak zemin seviyesinde olduğunda güneş ışığı sayesinde kirletici maddeler ile etkileşime girer ve bu nedenle solunum sistemine zarar veren bir duman ortaya çıkar.
- Karbon monoksit: Bu gazın kokusu veya rengi yoktur. Odun, gaz veya yağ gibi yanıcı maddeler tam olarak yanmadıklarında ortaya çıkar. Çok karbon monoksit solumak ölümcül olabilir çünkü kanın oksijen taşımasına engel olur.
- Polisiklik aromatik hidrokarbonlar (PAH): PAH adı verilen kimyasallar kömür, ham petrol, benzin gibi ürünlerde doğal olarak ortaya çıkarlar ve ayrıca fosil yakıtlar ile organik bileşenlerin yanması sonucunda da ortaya çıkarlar. Bunlardan bazılarının kansere sebep oldukları biliniyor.
- Uçucu organik bileşenler: Bunlar çoğunlukla boyalarda, solventlerde, temizlik ürünlerinde ve yakıtlarda bulunurlar. Yüksek dozda maruz kalmak göz, burun ve boğaz tahrişine, ayrıca bulantı ve baş ağrılarına sebep olur.
- Biyoyakıtlar: Geri dönüşebilir organik maddelerden üretilen biyoyakıtlar, örneğin odun, tezek gibi şeylerin yakıt olarak kullanılması sonucunda havaya kirleticiler dağılır ve bu da hava kirliliğine sebep olur.
Hava kirliliğinin baş ağrılarına sebep olmasının tam mekanizması henüz çözülmüş değil. Ancak kötü hava kalitesinin sinir sisteminde inflamasyona yol açarak baş ağrılarına sebep olabildiğine, bunun sonucunda nöroinflamasyon ve hücre ölümü ortaya çıktığına inanılıyor.
Hava kalitesinin sizi etkilediğini nasıl anlayabilirsiniz?
Hava kalitesinin sizi etkilediğini, hava kirliliği yüksek olduğunda sağlığınızda ortaya çıkan değişimlere ve herhangi bir sıra dışı belirtiye sahip olup olmadığınıza göre tespit edebilirsiniz. Çeşitli internet sitelerinde bölgelerin hava kirliliğine dair veriler bulunuyor ve bunları aşağıdaki belirtilerle eşleyebilirsiniz:
- baş ağrıları
- öksürük
- hapşırma
- nefes darlığı
- göğüs darlığı
- baş dönmesi
- bitkinlik
- göz, burun ve boğazda tahriş
Bir belirti günlüğü tutmanız baş ağrılarınızın sebebinin hava kalitesi olup olmadığını tespit etme konusunda yardımcı olacaktır. Hava kalitesinin sizi nasıl etkilediğini anladıktan sonra doktorunuz bir tedavi planına geçebilir.
Kötü hava kalitesinden kaynaklanan baş ağrılarından nasıl kurtulabilirsiniz?
Aşağıda bu rahatsızlığı kontrol altına almanın bazı yolları mevcut:
- Maruziyeti azaltın: Kötü hava kalitesine sebep olan kirlilik, alerjenler gibi kaynakları tespit edin ve bunlara maruz kalmayı azaltın. Kirli günlerde dışarıda olmaktan veya pencereleri açmaktan kaçınabilirsiniz.
- Reçetesiz ağrı kesiciler: Ağrı kesiciler baş ağrısını hafifletmeye yardımcı olacaklardır.
- Hava temizleyiciler: Sertifikalı hava temizleme cihazlarından faydalanarak pek çok kirleticiden kurtulabilirsiniz. Ancak optimum performans için temizleyiciyi de düzenli olarak temizlemeniz gerekiyor.
- Bol su için: Dehidrasyon baş ağrılarını daha kötü hale getirir ve bu nedenle gün içinde susuz kalmamak için bol su içmelisiniz.
- Soğuk kompres: Soğuk kompres veya buz torbalarını alnınıza veya ensenize koymak ağrıyı hafifletir.
- Öz yağlar: Bazı insanlar nane veya lavanta yağı gibi öz yağlar kullanmanın baş ağrılarına iyi geldiğini belirtiyorlar. Kokuları koklayabilir veya şakaklarınıza sürebilirsiniz.
- Profesyonel yardım alın: Eğer baş ağrınız devam ederse, bir uzmana danışın. Altta yatan sebebin tespit edilmesi ve doğru tedavi çözüm sağlayabilir.
Sonuç olarak hava kirliliğinden kaynaklanan baş ağrıları çok yorucu olabilirler ancak onları kontrol altına almanın yolları vardır. Hava temizleyiciler, bol sıvı almak, kirleticilere daha az maruz kalmak belirtileri hafifletmeye yardımcı olabilir. Ayrıca bölgenizdeki hava kalitesini takip etmek ve kirlilik yüksek olduğunda gerekli önlemleri almak da fayda sağlar. Eğer baş ağrısı devam ederse, profesyonel bir yardım alarak teşhis ve tedaviyi gerçekleştirebilirsiniz.
Önemli not: Bu yazıda yer verilen tüm bilgi ve öneriler bilimsel destekli makaleler baz alınarak, genel bilgilendirme amaçlı hazırlanmış olup herhangi bir uzman tavsiyesi içermemektedir. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurun.
Kaynak: healthline
İlginizi çekebilir: En yaygın 5 tip baş ağrısı ve tedavi önerileri
