İshal sebepleri, belirtileri ve tedavisi

İshal akut veya kronik olabilir. Akut ishal, rahatsızlığın 1-2 gün boyunca sürmesidir. Yediğiniz veya içtiğiniz şeylerde bulunan bakteri ve virüslerden dolayı bu tür ishali yaşayabilirsiniz. Kronik ishal ise 3-4 haftadan daha uzun süre çoğu zaman ishal olmaktır. Kronik ishalin bazı yaygın sebepleri şöyle:

• İrritabl bağırsak sendromu
• İnflamatuar bağırsak hastalığı
• Çölyak hastalığı gibi rahatsızlıklar

İshalin sebepleri nelerdir?

Çeşitli rahatsızlıklar ve durumlardan dolayı ishal yaşayabilirsiniz. Bazı potansiyel sebepleri şöyle:

• Rota virüsü, norovirüs ve viral gastroenteritis gibi viral enfeksiyonlar
• Salmonella ve e.coli gibi bakteri enfeksiyonları
• Parazit enfeksiyonları
• Bağırsak hastalıkları
• Laktoz intoleransı gibi gıda intolerans problemleri
• İlaçlara verilen yan etkiler
• Mide veya safra kesesi ameliyatları

Rota virüsü küresel olarak en yaygın akut ishal sebepleri arasında. 5 yaşından küçük çocuklarda hastaneye yatışların %40’ının sebebi olarak belirtiliyor. Küresel olarak özellikle kirli su kaynakları ve yetersiz temizlikten kaynaklandığı düşünülüyor.

Ayrıca gıda zehirlenmesi kaynaklı ishal vakaları da yaygındır.

Kronik ishal ise irritabl bağırsak sendromu ve inflamatuar bağırsak hastalığı gibi başka hastalıkların bir belirtisi olabilir. Sık ve yoğun ishal bağırsak hastalıklarının bir işareti olabilir.

İshal belirtileri nelerdir?

İshalin temel belirtileri arasında cıvık ve sulu dışkı, bunun yanında acil tuvalete çıkma ihtiyacı bulunuyor.

Ancak pek çok başka belirtisi de var. Bunların birini veya hepsini yaşayabilirsiniz. Belirtiler sebebe bağlı olarak değişirler. Aşağıdakiler bunlardan bazılarıdır:

• Bulantı
• Karın ağrısı
• Sancılar
• Şişkinlik
• Susuzluk
• Tuvalete çıkma ihtiyacı
• Çok miktarda dışkı yapma

Susuzluk ve ishal

İshal kısa sürede çok su kaybına sebep olabilir ve dehidrasyon riski doğurur. Eğer ishal tedavisi olmazsınız ciddi yan etkiler görebilirsiniz. Dehidrasyon belirtileri şöyledir:

• Bitkinlik
• Burunda kuruluk
• Kalp ritminde artış
• Baş ağrısı
• Baş dönmesi
• Susuzlukta artış
• İdrarda azalma
• Ağız kuruluğu

İshalinizin dehidrasyona sebep olduğunu düşünüyorsanız hemen doktorunuza ulaşın.

Bebeklerde ve küçük çocuklarda ishal

Çocuklar ishal ve dehidrasyon konusunda özellikle eğilimlidirler. Raporlara göre dünyada 9 çocuk ölümünden 1 tanesi ishalden kaynaklanıyor ve 5 yaş altında önde gelen ölüm sebepleri arasında ikinci durumda.

Aşağıdakiler gibi dehidrasyon belirtilerini çocuğunuzda görürseniz hemen doktorunuza ulaşın:

• İdrarda azalma
• Ağız kuruluğu
• Baş ağrısı
• Bitkinlik
• Ağlarken gözyaşı akmaması
• Deride kuruluk
• Gözlerin içeri gömülmesi
• Uyku hali
• Huzursuzluk

İshal tedavisi nasıl olur?

Araştırmalara göre ishal tedavisinde temel olarak kaybedilen sıvıları yerine koymak gerekiyor. Yani sporcu içecekleri gibi elektrolit içeren içecekleri daha fazla tüketmeniz ve ayrıca su içmeniz gerekiyor. Daha ağır vakalarda sıvılar damardan verilebilirler. İshalin sebebi bakterilerse, doktor antibiyotik yazabilir.

Doktor tedavinize şu şartlara bağlı olarak karar verecektir:

• İshal ve ona bağlı rahatsızlığın şiddeti ile sıklığı
• Susuzluk durumunuz
• Sağlığınız
• Tıbbi geçmişiniz
• Yaşınız
• Farklı prosedür ve ilaçlara karşı toleransınız
• İyileşme konusundaki beklentileriniz

İshalin sebebi nasıl teşhis edilir?

Doktorunuz fizik muayene yapacaktır ve ayrıca tıbbi geçmişinize göz atacaktır. Ayrıca idrar ve kan numunesi alınması da gerekebilir.

Doktorunuz aşağıdaki işlemleri uygulayabilir:

• Hangi gıdaya intolerans veya alerjiniz olduğunu görmek için beslenme düzenlemeleri
• Bağırsaklarda inflamasyon ve yapısal problemleri görmek için tarama testleri
• Dışkı numunesi ile bakteri, parazit ve diğer hastalık işaretlerinin aranması
• Kolonoskopi ile tüm kolonun hastalıklar için taranması
• Sigmoidoskopi ile rektum ve alt kolon bölgesinin incelenmesi

Kolonoskopi ve sigmoidoskopi bağırsak hastalıklarının, kronik ve ağır ishalin tespitinde önemli rol oynar.

İshali nasıl önleyebilirim?

İshal çeşitli sebeplerden kaynaklanabilse de, alabileceğiniz bazı önlemler mevcut:

• Yemek yaptığınız alanları daha sık temizleyip yıkayarak
• Yemeği pişirdikten hemen sonra sunarak
• Artanları doğru şekilde dolaba koyarak
• Donmuş gıdaları daima buzdolabında çözdürerek

Seyahat ishalini önlemek

Seyahatlerde sık karşılaşılan bir ishal türüdür ve aşağıdaki adımlar ile önlenebilir:

• Yola çıkmadan önce antibiyotik tedavisi için doktorunuza başvurmak
• Yolculuklarınızda musluk suyundan ve musluk suyu ile yıkanmış olabilecek diğer gıdalardan uzak durarak
• Sadece şişe su içerek
• Sadece pişmiş gıdalar tüketerek

Viral ve bakteriyel enfeksiyonların yayılımını önlemek

Eğer viral veya bakteriyel bir sebepten ishaliniz varsa, ellerinizi daha sık yıkayarak enfeksiyon sebebi unsurun yayılmasına engel olabilirsiniz.

Ellerinizi yıkarken sabun ve su ile 20 saniye boyunca ovalayın. Yıkamak mümkün değilse bir dezenfektan kullanın.

Ne zaman doktora ulaşmalı?

Çoğu akut ishal vakası kendi kendine geçer ve belirtiler birkaç gün içerisinde iyileşirler.

Ancak 2 günden daha uzun sürerse, susuz kalabilirsiniz ve tedavi için damardan sıvı alımı gerekebilir.

İshal aynı zamanda başka ciddi tıbbi problemlerin de bir belirtisidir. Eğer sulu ve cıvık dışkı ile birlikte aşağıdaki belirtileri de görürseniz doktorunuza ulaşın. Bunlar başka bir ağır hastalığın belirtisi olabilirler.

• Ateş
• Kanlı dışkı
• Sık sık kusma

Çocuğunuzda aşağıdaki belirtilerin herhangi birini görürseniz hemen tedavi için hastaneye gidin:

• 24 saatten uzun süren ishal
• 39 derece üzeri ateş
• Kanlı dışkı
• İltihaplı dışkı
• Siyah ve zift gibi görünen dışkı

İshaliniz varsa, muhtemelen cıvık, sulu bir dışkı olacaktır ve günde birkaç defa tuvalete gitmeniz gerekecektir.

İshal genellikle kısa vadeli enfeksiyonun bir sonucudur ancak dehidrasyon gibi ağır komplikasyonlara da yol açabilir. Kronik ishal ise çok daha nadir görülür.

Viral ve bakteriyel enfeksiyonlar ishalin en yaygın sebepleri arasında yer alıyorlar. Gıda intoleransı, ilaçların yan etkileri ve başka kronik rahatsızlıklar ishal sebebi olabilirler.

Eğer 2 günden daha uzun süre belirtiler görürseniz, doktora görünmelisiniz. Çocuğunuz ishal belirtileri gösteriyorsa hemen doktorunuza ulaşın. 5 yaşın altındaki çocuklar ishal ve dehidrasyona özellikle yatkındırlar ve bu durum genelde tıbbi bir aciliyet oluşturur.

Önemli not: Bu yazıda yer verilen tüm bilgi ve öneriler bilimsel destekli makaleler baz alınarak, genel bilgilendirme amaçlı hazırlanmış olup herhangi bir uzman tavsiyesi içermemektedir. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurun.

Kaynak: healthline

İlginizi çekebilir: Bağırsak sağlığı ve anksiyete arasındaki ilişki