Son zamanlarda sıkça karşımıza çıkan en popüler takviyelerden biri olan kreatin, özellikle spor dünyasında oldukça önemli bir yere sahip. Öyle ki kas kütlesini korumak için çoğu sporcunun kreatin takviyesi kullandığı biliniyor. Peki, kreatin tam olarak nedir, ne gibi faydalar sağlar, neden önemlidir, bedenimizde bulunur mu, hangi besinlerden alınabilir? Tüm bu soruların cevabını ve daha fazlasını yazımızın devamında bulabilirsiniz.
Önemli not: Bu yazıda yer verilen tüm bilgi ve öneriler bilimsel destekli makaleler baz alınarak, genel bilgilendirme amaçlı hazırlanmış olup herhangi bir uzman tavsiyesi içermemektedir. Her bireyin beslenme ihtiyaçları ve çeşitli besin gruplarına gösterdiği tolerans ve hassasiyet kendi metabolizma işleyişine göre farklılıklar gösterebilir. Olası risk durumlarına karşın sağlığınızı ilgilendiren her türlü konuda mutlaka uzman görüşüne başvurun.
İçindekiler
Kreatin nedir?
Kreatin, üç amino asitten oluşan bir bileşiktir. Kreatin çoğunlukla kaslarda ve beyinde bulunur. Karaciğer, pankreas ve böbrekler yardımıyla sağlıklı bir insan vücudu, günde yaklaşık 1 gram kadar kreatin üretebilir. Vücut, bu üretilen kreatini öncelikli olarak kaslarda fosfokreatin biçiminde depolar ve burada enerji için kullanılır.
Fakat, çoğu zaman özellikle sporcular için vücudun ürettiği bu kreatin miktarı yeterli olmayabilir, dolayısıyla takviye olarak da dışarıdan alınabilir. Atletik performansı iyileştirmek ve kas kütlesini artırmak için kreatin oldukça kritiktir. Bunun yanı sıra çeşitli rahatsızlıkların önlenmesinde ve dehidrasyonun iyileştirilmesinde de kreatin önemli takviyelerden biridir.
Kreatinin faydaları nelerdir?
Kreatin, çeşitli açılardan fayda sağlayarak bütüncül sağlığın korunmasında önemli rol oynar. Kreatinin başlıca faydaları arasında şunlar yer alır:
Kas kütlesini artırır
Kreatin, kas hücrelerine su çekerek hücre içi hacmi artırır. Bu da kaslarda hacim artışına ve büyümeye yol açar, araştırmalar kas kütlesini ve gücünü artırabileceğini bulmuştur. Hem kısa hem de uzun vadede kas gelişimi için etkilidir.
Egzersiz performansını güçlendirir
Araştırmalar, kreatin sayesinde daha fazla enerji üretimi ile performansın iyileştiğini bulmuştur. Bulgulara göre kreatin gücü, kuvveti ve yüksek yoğunluklu egzersiz performansını iyileştirebilir. Bisikletçilere zamana karşı son sprint sırasında ekstra güç sağlayabilir, yüzücülerde güç gelişimini iyileştirir, özellikle kelebek ve kurbağalama için faydalıdır, futbolcularda zıplama ve sprint performansını iyileştirebilir.
Beyin işlevlerini iyileştirir
Tıpkı kas gibi beyin de fosfokreatin depolar ve optimum işlev için bol miktarda ATP yani enerji gerektirir. Araştırmalar, kreatinin beyin hastalıklarını önlemede ve bilişsel becerileri iyileştirmede etkili olduğunu bulmuştur. Yapılan bazı çalışmalar Alzheimer hastalığı veya Parkinson hastalığı gibi nörodejeneratif hastalıkların tedavisinde kreatin takviyesinin etkili olduğunu ve kısa süreli hafızayı ve zekayı iyileştirdiğini ortaya çıkarmıştır.
Bunların yanı sıra kreatin:
- Kan şekeri seviyelerini düşürebilir,
- Kalp sağlığını destekleyebilir,
- Felçle ilişkili hasarı azaltabilir,
- Kas krampları ve kas, kemik, bağ, tendon ve sinir yaralanmalarının sıklığını azaltabilir,
- İskelet kası ve kemik mineral yoğunluğundaki yaşa bağlı düşüşleri önlemeye yardımcı olabilir,
- Dehidrayonu azaltabilir,
- Cilt hasarlarını ve kırışıklıkları azaltarak cilt yapısını destekleyebilir. Ancak, bu alanlarda daha fazla bilimsel çalışmaya ihtiyaç duyulmaktadır.
Kreatin, hangi besinlerde bulunur?
Kreatin, doğal olarak bazı deniz ürünlerinde ve besi hayvanlarında bulunur. En zengin kreatin kaynakları arasında:
- Dana eti,
- Sığır eti,
- Balık,
- Kabuklu deniz ürünleri,
- Hayvansal süt,
- Kuzu pirzolası,
- Tavuk eti,
- Hindi eti yer alır.
Ancak doğal olarak üretilmesi ve tüketilmesi yetersiz kaldığında, kreatin takviyesi kullanmak faydalı olabilir. Herhangi bir gıda takviyesini kullanmadan önce mutlaka gerekli kan testlerinin yaptırılması ve uzman görüşünün alınması gerekir.
Kimler kreatin takviyesi kullanamaz?
- Hamileyseniz veya emziriyorsanız,
- Diyabetiniz varsa,
- Böbrek hastalığına sahipseniz,
- Karaciğer rahatsızlığınız varsa,
- Bipolar bozukluğunuz varsa kreatin takviyesi kullanmanız önerilmez.
Kreatinin sizin için güvenli olduğundan emin olmak için almadan önce bir sağlık uzmanıyla görüşün. Ayrıca, ne kadar sıklıkla, hangi süreyle ve hangi dozda kreatin takviyesi kullanabileceğinizi de yine bir uzmana danışmalısınız.
Yan etkiler ve riskler
Kreatin nispeten güvenli bir takviyedir. Ancak yan etkileri şunları içerebilir:
- Su tutulması nedeniyle kilo alımı,
- Baş dönmesi,
- Mide bulantısı ve kusma,
- İshal,
- Aşırı terleme.
Kreatin aldıktan sonra bu yan etkilerden herhangi birini geliştirirseniz mutlaka doktorunuza danışın.
Sonuç olarak özellikle düzenli spor yapıyor, kas kütlesi artırmak istiyor veya egzersiz performansınızı geliştirmek istiyorsanız, kreatin takviyesi sizin için uygun bir seçenek olabilir. Yine de, her türlü takviyede olduğu gibi, kullanım öncesinde mutlaka doktorunuzla konuşmalı, gerekli testleri yaptırmalısınız.
Önemli not: Bu yazıda yer verilen tüm bilgi ve öneriler bilimsel destekli makaleler baz alınarak, genel bilgilendirme amaçlı hazırlanmış olup herhangi bir uzman tavsiyesi içermemektedir. Her bireyin beslenme ihtiyaçları ve çeşitli besin gruplarına gösterdiği tolerans ve hassasiyet kendi metabolizma işleyişine göre farklılıklar gösterebilir. Olası risk durumlarına karşın sağlığınızı ilgilendiren her türlü konuda mutlaka uzman görüşüne başvurun.
Kaynak: my.clevelandclinic.org, mayoclinic.org, healthline.com
İlginizi çekebilir: Eklem sağlığı için önemli olan takviyeler
