Uzun bir yolculuğun, huzur dolu bir tatilin, görülecek şahane manzaraların heyecanını yaşarken, yolda kendinizi kötü hissedeceğinizden endişelendiğiniz oluyor mu? Yola çıkmış olmanın mutluluğuyla dolup taşarken bir yandan da mide bulantısı, baş dönmesi gibi tatsız durumlar yaşıyor musunuz? Cevaplarınız evetse, muhtemelen taşıt tutması veya yol tutması olarak bildiğimiz hareket hastalığı semptomlarını her yolculukta yaşamak zorunda kalıyor olabilirsiniz. Gelin bu rahatsız edici durumun üstesinden gelmek için neler yapılabileceğine yakından bakalım.
Önemli not: Bu yazıda yer verilen tüm bilgi ve öneriler bilimsel destekli makaleler baz alınarak, genel bilgilendirme amaçlı hazırlanmış olup herhangi bir uzman tavsiyesi içermemektedir. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurun.
Hareket hastalığının nedenleri ve semptomları
Adından da anlaşılacağı üzere yol/araç tutması, hareket halindeki bir aracın içerisinde yolculuk ederken hasta hissetmek olarak tanımlanabilir. Her ne kadar birçok insan tarafından yıllardır deneyimlenen ve bilimsel araştırmalara da konu olmuş bir rahatsızlık olsa da nedeni henüz kesin olarak bilinmemekte. Ancak, yapılan çalışmalara göre yol tutmasının birtakım sebepleri olabilir:
İlki; duyusal çatışma. Yani; beynin hareket algılamasında yaşadığı duyusal çatışma. Gözler, iç kulaklar, kaslar ve eklemler gibi farklı duyusal sistemlerden gelen bilgiler beynimize ulaşırken, bu duyusal bilgiler arasında bir uyumsuzluk olduğunda bu durum hareket hastalığına neden olabilir. Örneğin, bir arabada seyahat ederken gözler hareketi görür ve algılarken iç kulak hareketsiz kaldığını hissedebilir, dolayısıyla beyne birbiriyle çatışan bilgiler aktarılır ve bu da yol tutması dediğimiz olumsuz durumun açığa çıkmasına zemin hazırlayabilir.
Öte yandan, göz hareketleri ve başın konumu da hareket hastalığının ortaya çıkmasına neden olabilir. Eğer araç içerisinde hareket halindeyken kitap okumaya çalışıyor, telefona bakıyor veya başınız önde herhangi bir başka şeye odaklanarak gidiyorsanız, bu tür durumlar gözler ve iç kulak arasındaki duyusal çatışmayı artırabilir ve beyne giden sinyallerin daha da karışmasına neden olarak yol tutmasını tetikleyebilir. Ayrıca, genetik faktörler de yol tutmasına yol açabilir. Ailenizden birinde hareket hastalığı varsa sizde de görülebilir ya da sizde olması, çocuklarınızda da ortaya çıkma riskini artırabilir.
Hareket hastalığı belirtileri yavaş yavaş gelişebilir veya bir anda ortaya çıkabilir. En yaygın semptomlar arasında:
- Mide bulantısı
- Kusma
- Baş dönmesi
- Tükenmişlik hissi
- Baş ağrısı
- Sinirlilik hali
- Hızlı nefes alıp verme
- Her zamankinden daha fazla tükürük salgılama
- Terleme yer alır.
Yol tutması, tehlikeli bir durum olmasa da kişiye rahatsızlık vererek yaşam kalitesinin düşmesine neden olabilir, ayrıca uzun yolculuklardan kaçınmasına da zemin hazırlayabilir. Bu nedenle birtakım önlemler ve tedavi edici yöntemler gerekebilir.
Yol tutması nasıl önlenir?
Hareket hastalığı belirtilerini ortadan kaldıramayabilirsiniz ancak bazı önlemler alarak yol boyunca daha iyi hissetmenizi sağlayabilirsiniz.
Temiz hava alın: Araç içindeyseniz camınızı aşağı indirin. Uçaktaysanız, soğuk havayı kendinize doğru üflemek için havalandırma deliklerini yönlendirin.
Bakışınızı yeniden yönlendirin: Kitabınızı, telefonunuzu veya tabletinizi bir kenara koyun ve uzaktaki veya ufuktaki nesnelere bakın.
Arkanıza yaslanın: Mümkünse koltuğunuzu geriye yaslanacak şekilde hareket ettirin ve gözlerinizi kapatın.
Konumunuzu değiştirin: Eğer imkanınız varsa arabada/otobüste ön koltuğa geçin veya uçakta/trende cam kenarına oturmayı teklif edin.
Aracın gidiş yönüyle uyumlanın: Aracın gidiş yönüne ters bir şekilde oturuyorsanız bu da duyusal çatışmayı artırarak yol tutmasını tetikleyebilir, böylesi bir durumu önlemek için aracın gidiş yönüne doğru oturduğunuzdan emin olun.
Güçlü kokulardan kaçının: Seyahat ederken midenizin bulanmasına ya da başınızın ağrımasına neden olabilecek güçlü kokulardan kaçının, aynı araçta seyahat ettiğiniz kişilerden de bu konuda hassas davranmalarını rica edin.
Midenizi rahatlatacak bir şeyler yiyip için: Zencefil çayı veya zencefilli gazozu yudumlamak midenizi rahatlatabilir. Nane şekeri veya tuzlu çubuk kraker mide bulantınızı önleyebilir.
Özel bileklikleri deneyin: Henüz bilimsel araştırmalarca etkisi kanıtlanmamış olsa da kullanıcı yorumlarına göre özel yol bileklikleri araç tutmasının belirtilerini azaltabilir ve yol boyunca daha iyi hissetmenizi sağlayabilir. Bulantı bilekliği olarak piyasada bulabilir ve deneyebilirsiniz.
Son olarak akupunktur uzmanından da destek alabilir, yolculuk öncesinde sizi rahatlatabilecek ilgili noktalara akupunktur uygulatabilirsiniz. Ağır mide bulantısı, baş ağrısı veya baş dönmesi yaşıyorsanız da doktorunuza danışarak şikayetlerinizin şiddetini azaltacak ilaç önermesini talep edebilirsiniz. Yolculuk esnasında dikkatinizi dağıtmak için yolculuk ettiğiniz biriyle sohbet etmek de fayda sağlayabilir, ancak herkes için aynı etkiyi yaratmayabilir. Sizin için en uygun olacak yöntemi bulmak için bir süre deneme yapmanız gerekebilir.
Önemli not: Bu yazıda yer verilen tüm bilgi ve öneriler bilimsel destekli makaleler baz alınarak, genel bilgilendirme amaçlı hazırlanmış olup herhangi bir uzman tavsiyesi içermemektedir. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurun.
Kaynak: clevelandclinic, medicinenet, healthline
İlginizi çekebilir: Çocuklarla tatile çıkarken işinizi kolaylaştıracak seyahat ipuçları
