“Ah çok şiştim…” diyerek yemekten hemen sonra bir soda açanlardan mısınız? Karnını ovuştura ovuştura yediğiniz yemeği sindirmeye çalışanlardan mı? Yoksa, yemek yemesinin üzerinden saatler geçmiş olmasına rağmen geğire geğire tüm evi turlayanlardan mı? Genellikle meydana geldiğinde vücudu rahatlatan ama sürekli olarak devam ettiğinde rahatsızlık veya utanç duymaya sebep olabilen geğirme eyleminin normalden daha sık gerçekleşmesinin altında farklı sebepler yatıyor olabilir.
Gün içinde ara ara ihtiyaç duyduğumuz fizyolojik eylemlerden biri olan geğirme, yaşamsal faaliyetlerin devam ettiği vücudumuzda metabolizma faaliyetlerinin doğru şekilde işlediğini gösteren bir sağlık belirtisi olarak değerlendiriliyor. Öte yandan, bu eyleme çok sık ihtiyaç duymamız veya elimizde olmadan gün içerisinde sürekli meydana gelmesi bir şeylerin ters gittiğinin göstergesi olabiliyor.
İçindekiler
Neden geğirme ihtiyacı duyarız?
Gün içinde konuşurken, yemek yerken, sakız çiğnerken, şarkı söylerken veya bir şeyler içerken, beraberinde bir miktar havayı da vücudumuza alırız. Midede biriken bu hava, yemek borusu yardımıyla ağızdan dışarı atılır. Bu eylem geğirme olarak adlandırılır. Zaman zaman çevresel faktörler veya değişen günlük yaşam şartları, daha fazla hava yutmamıza, dolayısıyla midede daha fazla hava birikmesine neden olabilir. Diğer yandan da yediğimiz, içtiğimiz bazı gıdalar, midede daha fazla gaz oluşumunu tetikleyerek geğirme ihtiyacını artırır. Bir rahatlama eylemi olarak da daha sık geğirmeye ihtiyaç duyabiliriz. Fakat, normal şartlar altında vücudun işleyişinin bir parçası olan geğirme, yoğun ve sık yaşandığında rahatsız edici bir soruna dönüşebilir.
Sürekli geğirmenin olası nedenleri
Çoğu zaman gerçekleştirdikten sonra rahatlama hissettiğimiz geğirme eylemi, çok sık yaşandığında rahatsız edici bir hale dönüşebiliyor. Birileriyle konuşurken, bir sunum yaparken veya sessizliğin hakim olduğu kalabalık bir ortamda zaman geçirirken arka arkaya gelen, engel olamadığımız geğirme atakları kendimizi kötü hissetmemize neden olabiliyor. Sürekli geğirme eylemi, çevresel faktörlerle ilişkili olabileceği gibi, temelinde fiziksel rahatsızlıklar veya psikolojik etmenler de barındırabilir. İşte aşırı geğirme eylemine zemin oluşturabilecek olası nedenler:
1. Mide rahatsızlıkları
Yoğun mide gazı, aşırı geğirmenin temel nedenlerinden biri olabiliyor. Mide yapısının zarar görmesi, çevresel veya psikolojik faktörler, genetik etmenler gibi farklı sebepler ile ortaya çıkabilen ülser, reflü, gastrit ya da mide kanseri gibi rahatsızlıklar, sindirim sisteminin bozulmasına bağlı olarak mide asitini etkiliyor; mide kaslarının zayıflaması ile gıdaların sindirilmesini ve ince bağırsağa iletilmesini engelliyor. Midede meydana gelen bu değişimler asit üretimini tetikleyerek gaz oluşumunu da artırıyor. Vücutta oluşan bu gazın atılması için de daha sık geğirme ihtiyacı ortaya çıkıyor.
Not: Mide yanması, bulantı, kusma ve benzeri gastrointestinal semptomlardan şikayet ediyorsanız uygun tanı ve tedavi için mutlaka bir gastroenteroloji uzmanına danışın.
2. Çölyak
Çölyak hastalığı, gluten intoleransına sahip olan bireylerde ince bağırsağın glutene karşı hassasiyet geliştirmesi ile ortaya çıkıyor. Gluten intoleransı olan bireyler, gluten içeren besinleri tüketmeleri sonucunda mide kampları, şişkinlik veya gaz gibi problemler ile karşılaşabiliyor. Bu durum da normalden daha sık geğirmelerine neden olabiliyor. Eğer gluten hassasiyetiniz varsa veya sıklıkla geğirme problemi yaşadığınızı düşünüyorsanız emin olmak ve önlem almak için mutlaka bir uzmana danışın.
3. Huzursuz Bağırsak Sendromu
İrritabl Bağırsak Hastalığı olarak da bilinen Huzursuz Bağırsak Sendromu, mide ve bağırsak bölgesindeki çeşitli şikayetler ile kendisini belli ediyor. Uzmanlar, henüz bu rahatsızlığın ortaya çıkış sebebini kesin olarak belirleyememiş olsalar da yapılan bazı araştırmalar, Huzursuz Bağırsak Sendromu’nun beyin ile bağırsak arasındaki ilişkide meydana gelen birtakım problemlerden kaynaklandığına ışık tutuyor. Sindirim sisteminin bozulmasına neden olan bu rahatsızlığın aşırı geğirme, karın ağrısı, şişkinlik hissi, mide yanması ve bağırsak guruldamaları gibi farklı semptomları bulunuyor. Eğer aşırı geğirmenin yanı sıra benzer şikayetler de deneyimleniyorsa, teşhis için mutlaka doktora danışılması ve yaşam kalitesini olumsuz yönde etkileyen semptomların ortadan kaldırılarak hastalığın tedavi edilmesi için uzman kontrolünde ilerlenilmesi büyük önem taşıyor.
4. Aerofaji
Aerofaji, ‘hava yutmak’ anlamına geliyor. Sakız çiğnemek, sigara içmek, yemek yerken konuşmak, pipet ile bir şeyler içmek veya hızlı yemek yemek gibi eylemler fazla hava yutmamıza neden olabiliyor. Yutulan fazla hava da rahatsız edici gastrointestinal semptomlar açığa çıkararak normalden daha sık geğirme ihtiyacı duymamıza zemin hazırlıyor.
5. Beslenme alışkanlıkları
Asitli içecekler, gaz yapan besinler veya sindirimi zor gıdalar (soğan, fasulye, lahana, nohut ve benzeri), işlenmiş gıdalar, fazla yağlı yiyecekler mide veya bağırsaklarda gaz oluşumunu artırarak tıkanmalara neden oluyor ve geğirme eylemini tetikliyor. Yavaş yemek yeme, yeteri kadar çiğneme, işlenmiş gıda tüketimini azaltma gibi sağlıklı alışkanlıklar ile sık ve sürekli geğirme şikayetleri azalma gösterebiliyor.
6. Diyabet
Diyabet tipleri mide kaslarının olağan hareketlerini etkileyen gastropareziye sebep olduğu için sindirim sisteminin düzenini bozabiliyor. Mide yanması, gaz krampları, bağırsak hareketi bozuklukları, mide enfeksiyonları ve benzeri birçok mide-bağırsak rahatsızlığına sebep olabilen diyabet, bu nedenlerde normalden daha sık geğirme ihtiyacı duyulmasına ortam hazırlayabiliyor.
7. Stres ve endişe
Birçok insan için stres ve mide ayrılmaz iki kavram olabilir. Zihinsel olarak kendimizi iyi hissetmediğimiz zamanlarda sıklıkla mide şikayetleri ile karşı karşıya gelebiliriz. Üzüntü, sıkıntı, yoğun stres veya endişe gibi psikolojimizi olumsuz etkileyen durumlar midenin işleyişinde çeşitli sorunlara sebep olabiliyor. Endişeli olduğumuz anlar, stresle baş etmeye çalışırken daha fazla hava yutmamıza yol açtığı için geğirme sıklığı da buna bağlı olarak artabiliyor. Öte yandan, midenin işleyişini olumsuz etkileyen stres; mide ağrısı, mide yanması veya mide asiti üretimini tetikleyen mide parçacıklarını harekete geçirdiği için mide içi gazın artması ile kişilerin daha sık geğirme ihtiyacı duymasına zemin hazırlayabiliyor. Böyle durumlarda stresi kontrol altında tutmak ve mental sağlığa iyi gelecek aktivitelere yönelmek aşırı geğirme şikayetinin önüne geçebiliyor.
Sürekli geğirme problemiyle başa çıkmanın yolları
Eğer kişi aşırı geğirme şikayetlerinden rahatsız ise öncelikle bu sürecin ne kadardır devam ettiğinin takip edilmesi gerekir. Kişinin yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilecek kadar uzun, yoğun ve sık geğirmesi durumu haftada 2-3’ten fazla kez tekrar ediyorsa mutlaka altında yatan sebepler için doktora danışılmalıdır. Geğirme eylemini tetikleyici besinler tüketildiyse veya gaz oluşumunu artıran sakız çiğneme, sigara içme, hızlı yemek yeme gibi alışkanlıklardan dolayı kişi geğirme eyleminin sıklaşmasından rahatsızsa iyi yaşam alışkanlıklarını benimseyerek aşırı geğirmeye sebep olan etkileri azaltabilir. Öte yandan, diyabet, huzursuz bağırsak sendromu, gastrit veya reflü gibi mide-bağırsak hareketliliğini etkileyen rahatsızlıklardan dolayı geğirme eylemi oluşuyorsa uygun tedavinin başlanması için uzman kontrolü ile beslenme şeklinde değişikliğe gidilerek gerekli ilaç veya takviyelerle aşırı geğirmeye sebep olan hastalıklar iyileştirilebilir. Eğer tıbbi bir rahatsızlıktan dolayı aşırı geğirme şikayetiniz var ise şu öneriler ile de geğirme sıklığınızın azalmasına yardımcı olabilirsiniz:
- Yemeklerinizi yeteri kadar çiğnedikten sonra yutun.
- Hızlı yemek yemekten kaçının.
- Gaz yapma etkisi olan besinleri belli sıklıklarla tüketin, eğer şikayetleriniz artıyorsa öğünlerinizden çıkarmayı deneyin.
- Gazlı içecekleri hayatınızdan çıkarmaya çalışın.
- Sigarayı bırakın.
- Yemek yedikten hemen sonra yatmayın.
- Sindirim sisteminizi desteklemek için yürüyüşe çıkın.
- Stresi yönetmeyi öğrenin. Kendinizi rahatlatmak için uygun aktivitelere, meditasyon tekniklerine yönelin.
- Uzun süren şikayetlerde doktorunuza danışmayı ihmal etmeyin.
İlginizi çekebilir: Gaz çıkarmanın fizyolojisi: Çıkardığınız gaz sağlığınız hakkında ne söylüyor?
