Özellikle yaz aylarında bahçede otururken, gece sahilde yürürken ya da arkadaşlarınızla balkonda keyif çatarken birinin sürekli ‘Of yine sinek ısırdı!’ serzenişlerini dinliyor musunuz? Ya da sineklerden dert yanan genellikle siz mi oluyorsunuz? Öyleyse, neden sineklerin ‘bazı’ kişileri daha fazla ısırdığını merak ediyor olabilirsiniz. Gelin, merakınızı giderelim ve sineklerin kimleri daha çok sevdiğini öğrenelim.
Dişi sivrisinekler, yumurtalarını düzgün bir şekilde geliştirebilmek için ihtiyaç duydukları besinleri elde edebilecekleri omurgalıları ararlar ve yiyecek kaynaklarını bulmak için hareket ve rengi kullanırlar; ayrıca laktik asit, CO2 ve diğer maddeleri tespit ederek hedeflerine yaklaşırlar. Tüm bu değişkenler, bazı insanları sivrisinekler için daha çekici hale getirir. Sivrisinekler için adeta bir mıknatıs olduğunuzu düşünüyorsanız belki sebebinin ‘tatlı kanınız’ olduğuna inanıyor olabilirsiniz ama bu pek de doğru sayılmaz. Kıyafetleriniz, nefesiniz, kan grubunuz ve hatta cildinizde yaşayan bakteriler, sivrisineklerin sizi çok sevmesinin nedeni olabilir:
İçindekiler
Giyim
Sivrisinekler kurbanlarını hedef almak için gözlerini kullanırlar. Araştırmalar, siyah, kırmızı gibi koyu renkleri giyinmenin sivrisinekler tarafından fark edilmeyi kolaylaştırdığına dikkat çekiyor. Bu nedenle, sineklerden kaçmak istiyorsanız pastel tonları, bej ve beyaz gibi açık renkleri tercih edebilirsiniz.
Kan grubu
Yetişkin sivrisinekler beslenmek için nektarlardan faydalanır; ancak dişiler yumurta üretimi için insan kanındaki proteine bağlı olarak yaşarlar. Bu da bazı kan gruplarını onlar için daha çekici kılar. Araştırmalar, farklı sinek türlerinin farklı kan gruplarını daha çekici bulduğuna dikkat çekse de; genel kanı O kan grubunun sinekler arasında daha popüler olduğu yönünde.
Isı ve ter
Çiçeklerin hoş kokusu hemen hemen tüm canlıların algılayabildiği çekici bir koku olabilir; ancak sivrisineklerin burunları terle yayılan laktik asit, amonyak ve benzeri bileşenleri de algılayabilir. Vücutta bulunan glikozun birtakım kimyasal tepkimeler sonucunda enerjiye dönüşmesiyle ortaya çıkan laktik asit, kasların yoğun çalışması ile oluşur. Spor yapmak, koşmak, egzersizlerinizi gerçekleştirmek gibi kaslarınızı yoğun çalıştırdığınız zamanlarda vücudunuzdaki laktik asit artar ve terlemeye başlarsınız. Bu nedenle terlediğinizde ortaya çıkan sıcaklıkla birleşen laktik asit sivrisineklerin sizi bulmasını kolaylaştırabilir. Ter ve laktik asit varlığını azaltmak için egzersiz yaptıktan sonra duş alarak sivrisinekleri kendinizden uzak tutmaya çalışabilirsiniz.
Bazı moleküller
Tıpkı laktik asit gibi sivrisineklere çekici gelen farklı moleküller de var. Miami Uluslararası Üniversitesi’nde yapılan bir araştırma, indol (köklendirme hormonu), nonanol (limon ve portakal yağından doğal olarak bulunan bir molekül) ve oktenol (insan terinde bulunan bir bileşen) moleküllerinin neden olduğu kokuların sivrisineklerin hedefini belirmede etkili olduğuna dikkat çekiyor. Öte yandan, benzer araştırmalar Dang ve Zika gibi farklı virüslerin insanların kokusunu değiştirmeye neden olduğunu ve değişiklik gösteren bu kokunun sinekleri cezbettiğini ortaya çıkarıyor. Aynı zamanda reçine ve kokuların hammaddesi olarak kullanılan Asetofenon‘un kokusunun da sinekleri çektiği biliniyor. Kokuları nedeniyle sineklerin ilgisini çekebilecek daha birçok molekül, bakteri, virüs ve benzeri mikro canlı olduğu tahmin ediliyor olsa da uzmanlar bu konuda daha fazla araştırma yapılması gerektiğini söylüyorlar.
Nefes
Evet, nefes alışverişleriniz sinekleri çağırabilir. Ne yapalım yani, nefes mi almayalım diye düşünüyor olabilirsiniz; haklısınız elbette ki bu mümkün değil. Ancak belki sineklerin çok olabileceği ortamlarda ‘derin derin’ nefes almayı erteleyebilirsiniz. Şöyle ki; sivrisinekler karbondioksiti uzak sayılabilecek bir mesafeden bile algılayabilir. Bu nedenle ne kadar çok derin nefesler alıp verirseniz onlar için o kadar çekici hale gelebilirsiniz.
Hamilelik
Nedenleri tartışılıyor olsa da, yapılan bazı araştırmalar sineklerin hamileleri hamile olmayanlara kıyasla iki kat daha fazla tercih ettiğini ortaya çıkarıyor. Bazı uzmanlara göre bunun nedeni hamilelerin hamile olmayanlara göre daha fazla nefes almaları ve karın bölgelerinin daha sıcak olmaları olabilir. Ancak, henüz yeterli araştırma bulunmadığını da belirtmek gerek. Yani, her hamile kişi sivrisineklerin favorisi olmayabilir.
Cilt yapısı
Cilt, doğal olarak mikroskobik yaşamlarla doludur; diğer bir deyişle farklı türdeki bakterilerle. Bu bakteriler ter ile karıştığında oluşan koku, yapılan araştırmalara göre sineklere çekici geliyor. Bir çalışmada, daha fazla sineğin tercih ettiği kişilerin ciltlerinde daha geniş mikrop, bakteri, mikroskobik yaşam olduğu tespit ediliyor. Yani, anlaşılan o ki cilt yapısındaki bakteriler ne kadar çeşitliyse ortaya çıkan koku da sinekler için o kadar dayanılmaz oluyor.
Bonus: Alkol
Sivrisineklerin içkiden hoşlanacağını kim tahmin edebilirdi ama görünen o ki, doğru. Yapılan bir araştırmaya göre, sinekler bir litre bira içen kişileri bir litre su içen kişilere tercih ediyorlar. Bu ilişkinin kurulamadığı araştırmalar olsa da yine de alkol tüketirken sivrisineklere karşı dikkatli olmakta fayda var.
İlginizi çekebilir: Sivrisinek ve böceklerin hedefi olmadan mutlu bir yaz geçirmenin sırrı: Aromaterapi yağları
