İki tür uçuk vardır: Oral ve genital. İkisi de yaygındır ve ikisi de virüslerden kaynaklanır. Belirtiler hemen ortaya çıkabilirler veya virüs yıllarca inaktif şekilde kalabilir. Ortaya çıktığında hafif de olabilir ağır da. Uçuk bulaşıcıdır. Eğer ağız veya genital uzuvlarınızda yaralar varsa, hemen uçuk olup olmadığınızı öğrenmek için doktorunuza danışın.
Önemli not: Bu yazıda yer verilen tüm bilgi ve öneriler bilimsel destekli makaleler baz alınarak, genel bilgilendirme amaçlı hazırlanmış olup herhangi bir uzman tavsiyesi içermemektedir. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurun.
İçindekiler
Oral uçuk
İnsanların neredeyse yarısında oral uçuk vardır. Genelikle HSV-1 adlı virüs türünden kaynaklanır. Herkeste belirti göstermez ancak ağız bölgesinde yaralar olarak kendini gösterir. Oral uçuk, uçuk lezyonları veya virüsü içeren tükürük ile temas etmeniz halinde bulaşır. Ayrıca ağzınızın virüsü barındıran yüzeylere değmesi de sorun yaratır. Genelde yakın temasla bulaşsa da, uçuklu birisinin rujunu veya çatalını kullanmak gibi şeyler de bulaşmaya sebep olabilir. Oral uçuk genellikle yaşamın erken dönemlerinde kapılır ancak oral seks esnasında cinsel uzuvlardan da geçebilir.
Genital uçuk
HSV-1 veya HSV-2 virüslerinden kaynaklanabilen bir zührevi hastalıktır. Ayrıca oral seks esnasında ağızdan da bulaşabilir. 14-49 yaş aralığındaki her 6 bireyden 1 tanesinde bulunduğu belirtiliyor. Erkeklerden kadınlara bulaşması oldukça kolaydır ve bu nedenle kadınlarda enfeksiyon riski biraz daha fazladır.
Uçuk nasıl hissettirir?
Uçuk belirtileri o kadar hafif olabilir ki, sahip olduğunuzu fark bile edemeyebilirsiniz. Bu nedenle virüsü başkalarına bulaştırmak oldukça kolaydır.
HSV-2: Genital uçuğun en görünür belirtileri HSV-2 lezyonları ile görülür. Vulva ve peniste, anüs çevresinde ve bacak içlerinde ortaya çıkabilirler. Ayrıca vajina, rahim ağzı ve testislerde siğil olarak kendini gösterebilir. Bu siğiller parçalanabilir ve şunlara sebep olan yaralara dönüşebilirler:
- kaşıntı
- genital ağrı
- ağrılı idrar
- üretra tıkanmasından dolayı idrar yapma zorluğu
Enfeksiyon her zaman o kadar ağır olmaz. Siğiller yerine sivilce veya böcek ısırığı benzeri isilikler de ortaya çıkabilirler. Eğer kadınsanız, mantar enfeksiyonuna benzer vajinal akıntılar ortaya çıkabilirler. Eğer erkekseniz, kasık mantarı gibi kaşıntı yapabilir.
İlk uçuk çıktığında grip benzeri belirtiler de yaşayabilirsiniz ve şu belirtiler de bulunabilirler:
- boğazda, kol altlarında ve kasıklarda şişkinlikler
- baş ağrısı
- genel ağrı hali
- yorgunluk
- ateş
- üşüme
HSV-1: HSV-1’e sahipseniz, hiç belirtiniz olmayabilir. Eğer belirti olursa, bunlar muhtemelen ağız ve dudak çevresinde yaralar şeklinde olacaktır. Daha az yaygındır ancak ağız içinde yaralar da oluşabilirler. Yaralar kaşınabilir, batabilir veya yanabilirler. Bazı vakalarda yeme ve içmeyi zorlaştıracak kadar ağrılı olabilirler. Ancak genelde bir kaç hafta içinde geçerler.
- HSV-2 gibi ilk defa belirti verdiğinde grip benzeri belirtiler yaşayabilirsiniz. Belirtiler arasında bir kaç hafta da olabilir, yıllarca belirti de vermeyebilirsiniz.
- Ayrıca HSV-1 nedeniyle genital uçuk geliştirmeniz de mümkündür. Oral seks esnasında ağızdan genital uzuvlara geçebilir. Eğer ağzınıza ve sonra genital uzuvlarınıza dokunursanız da geçebilir.
- HSV-1 enfeksiyonu genellikle HSV-2’ye benzer pek çok belirtiyi verir.
- Uçuk gözlerinize de bulaşabilir. Bu durumda ağrı, göz sulanması ve ışık hassasiyeti oluşabilir. Ayrıca bulanık görme ve gözlerde kızarma da olabilir.
Uçuk çıktığında nasıl hissettirir?
Belirtiler genelde maruz kaldıktan sonra 2 hafta içinde ortaya çıkarlar. İlk ortaya çıkışı genelde en kötüsüdür. Önce grip benzeri belirtiler olur, sonrasında genital uzuvlarda veya ağız çevresinde lezyonlar oluşmadan önce rahatsız bir his oluşur. Gelecekteki ortaya çıkışları genelde daha hafiftir ve daha hızlı geçer.
Uçuğun sadece ortaya çıktığı dönemde bulaşıcı olduğunu duymuş olabilirsiniz ancak görünür bir işareti olmasa da bulaşabilir. Uçuk sahibi olup bunun hiç farkında olmayabilirsiniz. Bu nedenle karşı tarafı suçlamadan önce cinsel partnerinizle konuşmanız da uygun olacaktır.
Başa çıkması zor bir durum olabilir. Uçuk sahibi olduğunuzu öğrenmek pek çok duyguyu ortaya çıkarabilir. Bu çok normaldir. Ancak olabildiğince çabuk şekilde doktorunuzdan randevu almanız uygun olur. Doktorunuz rahatsızlığı kontrol altında tutmak için bilmeniz gerekenleri size aktaracaktır.
Tekrar çıkmasına sebep olan şeyler nelerdir?
Bazı erken uyarı işaretleri, örneğin karıncalanma, kaşıntı ve ağrı gibi şeyler uçuğun gelmekte olduğunu gösterebilirler. Bu genelde siğiller çıkmadan 1-2 gün önce olur. HSV-2 sahibiyseniz, yılda 4-5 defa ortaya çıkabilir ancak bu durum kişiden kişiye değişir. Genelde zaman içerisinde azalır. HSV-1 sahibi olanlarda genelde çok daha az ortaya çıkar.
Bazı insanlarda uçuk çıkmasını tetikleyen faktörler şunlardır:
- hastalıklar
- stres
- yorgunluk
- kötü beslenme
- genital bölgede sürtünmeler
- başka rahatsızlıklar için steroid terapileri görmek
Ağız uçuğu güneşe uzun süre maruz kalmaktan kaynaklanabilir. Tetikleyicileri öğrendikten sonra ondan kaçınmak için çaba gösterebilirsiniz.
Uçuk nasıl teşhis edilir?
Doktorunuz görsel işaret ve belirtiler ile teşhis koyabilir. Ayrıca viral kültür ve kan testi ile onaylama da yapılabilir.
Ne zaman doktora görünmeli?
Eğer uçuk belirtileriniz varsa, zaman kaybetmeden doktora gidin. Bu sırada enfeksiyonu başkalarına veya vücudunuzun başka bölümlerine bulaştırmaktan kaçınmak için gerekli önlemleri almayı unutmayın.
Uçuk belirtilerini tedavi etmek: Uçuğun kendisinin bir çaresi yoktur ancak tedavi edilebilirdir.
Ev çözümleri: Uçuk çıkması esnasında yapabileceğiniz bazı şeyler şöyle;
- Lezyonlar tamamen iyileşmeden önce başkası ile ten temasından ve eşya paylaşımından kaçınmak
- Lezyonlara dokunmaktan kaçınmak ve ellerinizi güzelce yıkamak
- Bölgeyi temiz ve kuru tutmak
- Rahat, nefes alan iç çamaşırları giymek
- Bol bol dinlenmek
Tıbbi tedavi: Uçuk antiviral ilaçlar ile tedavi edilebilir. Bunlar daha kısa ve uzun aralıklı, ayrıca hafif şekilde geçmesine yardımcı olacaklardır.
Önemli not: Bu yazıda yer verilen tüm bilgi ve öneriler bilimsel destekli makaleler baz alınarak, genel bilgilendirme amaçlı hazırlanmış olup herhangi bir uzman tavsiyesi içermemektedir. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurun.
Kaynak: healthline
İlginizi çekebilir: Ağız yaraları 101: Nedir, neden olur ve nasıl geçer?
