İdrar kaçırma, mesane kontrolünün yitirilmesi sonucunda ortaya çıkar. Bazı vakalarda mesane tamamen boşalabilir. Bazı vakalarda ise sadece az miktarda kaçak olabilir. Rahatsızlık sebebine bağlı olarak geçici veya kalıcı olabilir.
İdrar kaçırma problemleri milyonlarca etkiliyor ve kadınlarda erkeklere göre 2 kat daha fazla görülüyor. Ancak yine de herkesi farklı sebeplerden dolayı etkileyebilir.
Yaşlandıkça mesaneyi destekleyen kaslar zayıflama eğiliminde olurlar ve bu da idrar kaçırmaya sebep olabilir. Pek çok farklı sağlık problemi de bu rahatsızlığa sebep olabilir. Belirtileri hafiften ağıra doğru gidebilir ve kanser, böbrek taşı, enfeksiyon, prostat büyümesi gibi pek çok kaynağı bulunabilir.
Eğer idrar kaçağı yaşarsanız, doktorunuzdan randevu alın. Günlük hayatınızı etkileyebilir ve potansiyel kazalara yol açabilir. Sağlık kurumlarında sebebi bulunabilir ve ayrıca tedavi edilebilir.
İçindekiler
İdrar kaçırma türleri
İdrar kaçırma üç farklı türe ayrılır. Aynı zaman diliminde birden fazla türünü yaşamak mümkündür.
Stres Tipi Kaçırma
Bazı fiziksel aktivitelerden kaynaklanır. Örneğin şunları yaparken mesanenizin kontrolünü kaybedebilirsiniz:
- Spor
- Öksürme
- Hapşurma
- Gülme
Bu tip aktiviteler idrarı mesanede tutan kaslara baskı yaparlar ve bu baskı kasların idrar kaçırmasına sebep olabilir.
Refleks Tip Kaçırma
Bu durumda ani ve güçlü bir idrar yapma isteğinin ardından mesanenin kontrolünü kaybedersiniz. İstek geldiği zaman zamanında tuvalete yetişemeyebilirsiniz.
Taşma Tipi Kaçırma
Bu rahatsızlık idrar yaptığınızda mesaneyi tamamen boşaltmazsanız ortaya çıkabilir. İçeride kalan miktar sonrasında sızabilir.
Fonksiyonel Tip Kaçırma
Diğer kaçırma türlerinin tersine bu rahatsızlık birisinin zamanında tuvalete gitmesine engel olan fiziksel veya ruhsal engellerden kaynaklanır. Bilişsel problemler, örneğin bunama ve Alzheimer hastalığı, artrit gibi kas problemleri veya inme gibi nörolojik problemlerden kaynaklanabilir.
İdrar kaçırmanın sebepleri ve risk faktörleri
İdrar kaçırmanın pek çok potansiyel sebebi ve risk faktörü vardır.
Bazı risk faktörleri şöyle:
- Yaşlanmadan dolayı mesane kaslarının zayıflamaları
- Doğum gibi sebeplerden pelvik taban kaslarının fiziksel hasar görmeleri
- Prostat büyümesi
- Mesaneye baskı yapabilen prostat veya mesane kanseri
- Bunama, Alzheimer gibi nörolojik problemler veya tuvalete zamanında gitmenize engel olan fiziksel rahatsızlıklar
- İdrar yolu enfeksiyonu, mesane enfeksiyonu, böbrek enfeksiyonu veya böbrek taşı gibi enfeksiyonlar
- Hamile olmak
- Fazla kilolu olmak
- Diyabet sahibi olmak
- Menopoz geçirmek
İdrar kaçırmaya sebep olabilen bazı rahatsızlıkların tedavisi kolaydır ve sadece geçici probleme sebep olurlar. Bazıları ise daha zorlu ve kalıcı olabilirler.
En yaygın sebepleri şöyle:
Yaşlanma
Yaşlandıkça mesaneyi destekleyen kaslar zayıflarlar ve bu da kaçırma riskini arttırır. Güçlü kaslar ve sağlıklı bir mesane için olabildiğince aktif kalmak, besin yoğun bir beslenmeye sahip olmak ve sağlıklı bir kiloda kalmak gerekiyor. Bu yaşlandıkça idrar kaçırma riskinin azaltılmasını sağlar.
Hasar
Pelvik taban kasları mesaneyi desteklerler. Bu kasların zarar görmesi kaçırmaya sebep olabilir. Ayrıca histerektomi gibi ameliyatlardan da kaynaklanabilir. Doğum ve hamilelik de yaygın bir sebebidir.
Prostat büyümesi
Erkeklerde prostat bezi mesane boğazını çevreler. Bu bez spermleri besleyen ve koruyan sıvıları üretir. Yaşla birlikte büyüme eğilimi vardır. Bunun sonucunda erkeklerde kaçırma problemleri ortaya çıkabilir.
Kanser
Prostat ve mesane kanseri kaçırmaya sebep olabilir. Bazı durumlarda kanser tedavileri de mesaneyi kontrol altında tutmayı zorlaştırabilirler. İyi huylu tümörler de idrar akışında düzensizlik ve kaçırmaya sebep olabilirler.
Diğer potansiyel sebepler
İdrar kaçırmanın diğer potansiyel sebepleri arasında şunlar vardır:
- Kabızlık
- İdrar yolu enfeksiyonları
- Böbrek ve mesane taşları
- Prostat inflamasyonu
- Mesane inflamasyonu ve sistit
- Tansiyon ilaçları, kas gevşeticiler, yatıştırıcılar ve bazı kalp ilaçlarının yan etkileri
Bazı yaşam tarzı faktörleri de geçici idrar kaçırma vakalarına yol açabilirler. Örneğin çok fazla alkol, kafeinli içecek veya başka sıvı tüketmek mesane kontrolünün kaybına yol açabilir.
Ne zaman tıbbi yardım alınmalı?
Herhangi bir idrar kaçırma durumunda tıbbi yardım almalısınız. Tedavi edilmesi gereken daha ciddi bir rahatsızlığın belirtisi olabilir.
Altta yatan sebep ciddi olmasa bile, idrar kaçırmanın kendisi hayatınızda bozulmalara yol açabilir. Bu nedenle bir uzmanla teşhis ve tedavi seçeneklerini konuşmanız uygun olur.
Bazı durumlarda idrar kaçırma tıbbi bir aciliyetin göstergesi de olabilir.
Eğer idrar kaçırıyorsanız ve aşağıdaki belirtileri yaşıyorsanız hemen acile gidin:
- Yürüme ve konuşma problemleri
- Bedeninizde güçsüzlük ve karıncalanma
- Görme kaybı
- Kafa karışıklığı
- Bilinç kaybı
- Bağırsak kontrolünün kaybı
Komplikasyonlar
İdrar kaçırma ve tedavisi sebebine bağlı olarak komplikasyonlara yol açabilir.
Bu komplikasyonlar şöyle:
- İdrar yolu enfeksiyonu: Islak iç çamaşırından kaynaklanabilir çünkü bu ortam bakteri gelişimine zemin hazırlar.
- Böbrek hasarı: Bazı durumlarda idrar akışı engellendiğinde böbrek problemleri yaşanabilir.
- Selülit: Bakteri kaynaklı cilt enfeksiyonu şişkinlik ve ağrılara sebep olabilir.
- İlaç yan etkileri: İdrar kaçırmayı kontrol altına alan bazı ilaçların yan etkileri olabilir. Bunlar arasında ağız kuruluğu, bulantılar, hipertansiyon ve diğer etkiler mevcuttur.
- Kateter yan etkileri: Eğer bir sonda takıldıysa, enfeksiyon ve travma gibi yan etkiler görülebilirler.
- Ruh sağlığı etkileri: İdrar kaçırmak anksiyete, depresyon ve sosyal izolasyona sebep olabilir.
Doktor randevusunda ne beklemeli?
Randevu esnasında doktorunuz belirtilerinize dair sorular soracaktır. Muhtemelen ne kadar süredir kaçırdığınız, kaçırmanın detayları ve diğer deneyimlere dair sorular olacaktır.
Ayrıca günlük alışkanlıklarınız, beslenme türünüz, aldığınız ilaçlar ve takviyeler konusunda da sorular sorulacaktır.
Belirti ve tıbbi geçmişinize bağlı olarak aşağıdakiler gibi ek testler de talep edilebilirler:
- İdrar analizi ile enfeksiyon gibi problemlerin kontrolü.
- İdrar yaparken yaptığınız miktar, mesane basıncı ve mesanede kalan miktarın ölçümü. Bu bilgi bir sonda vasıtasıyla elde edilir.
Kistoskopi testi ile mesanenin kamera yoluyla gözlenmesi.
Tedavide neler olur?
Doktorunuz kaçırmanın sebebine bağlı olarak bir tedavi planı önerecektir. Altta yatan sebebe göre ilaç, ameliyat veya başka tedaviler gerekli olabilirler.
Belli durumlarda kaçırmanın tam tedavisi mümkün olmayabilir. Bu durumda rahatsızlığı kontrol altına almaya yardımcı olacak adımlar önerilirler.
İdrar kaçırmanın bazı tedavi seçenekleri şöyle:
- Mesane egzersizi: Pelvik taban egzersizleri veya mesane egzersizleri gibi mesane kontrolünü iyileştirecek egzersizler yapmanız istenebilir.
- Davranış terapisi: Sıvı alımınızı kontrol altında tutmak, beslenmenizi düzenlemek veya tuvaleti belli aralıklarla kullanmak gibi şeyler kaçırmayı önleyebilirler.
- Rahatsızlığın yönetimi: Eğer başka bir sebepten, örneğin kabızlık veya zührevi hastalıklardan kaynaklanıyorsa, bunları tedavi etmek kaçırmayı da önler.
- İlaçlar: Bazı ilaçlar sebebe de bağlı olarak kaçırmaya engel olabilirler. Örneğin antimuscarinik ilaçlar aşırı aktif mesane durumunda faydalı olurlar.
- Sonda yerleştirme: İdrar kaçırma kalıcıysa ve yaşam kalitenizi çok etkiliyorsa, doktor iç veya dış sonda ile akışı düzenlemek isteyebilir.
- Kilo verme: Doktor kilo vererek mesane üzerindeki baskıyı azaltmanızı isteyebilir.
- Emici iç çamaşırları: Ped veya bez kullanarak küçük kaçakların tolere edilmesi sağlanabilir.
- Tuvalete giden engelleri kaldırmak: Eğer tuvalete ulaşmakta özellikle de geceleri problem yaşıyorsanız, oraya ulaşmanızı kolaylaştıracak önlemler alın.
İdrar kaçırmayı önlemek
Tüm idrar kaçırma vakalarına engel olamazsınız ancak rahatsızlığa kapılma riskini azaltmak için bazı önlemler mevcutlar.
Şunları deneyebilirsiniz:
- sağlıklı kiloda kalmak
- bol egzersiz yapmak
- dengeli beslenme
- kafein ve alkol tüketimini sınırlandırmak
- sigara içmekten kaçınmak
- mesane ve idrar yolu enfeksiyonları için tedavi olmak
İdrar kaçırma, mesane kontrolünün kaybolması sonucunda ortaya çıkar. Bu az bir kaçak da olabilir, tüm mesanenin boşalması da olabilir. Enfeksiyon gibi problemlerden kaynaklanıyorsa geçici olabilir, prostat büyümesi gibi problemlerden kaynaklanıyorsa daha inatçı olabilir.
Doktorunuz ona sebep olan sağlık problemini çözmeye çalışarak yardımcı olabilir. Ayrıca davranış terapisi, mesane eğitimi, ilaçlar ve diğer tedaviler de uygulanabilirler. Sebebi ciddi olmasa bile idrar kaçağı yaşam kalitenizi etkileyebilir. Bu nedenle hastalığı doğru keşfetmek için doktorunuzla birlikte çalışmanız önemlidir.
Önemli not: Bu yazıda yer verilen tüm bilgi ve öneriler bilimsel destekli makaleler baz alınarak, genel bilgilendirme amaçlı hazırlanmış olup herhangi bir uzman tavsiyesi içermemektedir. Sayfa içeriğinde tedavi edici sağlık hizmetine yönelik bilgiler içeren öğelere yer verilmemiştir. Tanı ve tedavi için mutlaka hekiminize başvurun.
Kaynak: healthline
İlginizi çekebilir: İdrar yolu enfeksiyonu belirtileri, nedenleri ve önleme yolları
